Mariánská kasárna i Budějovice, heimeforlegninga til Švejk sitt Infanterieregiment Nr. 91 fram til 1. juni 1915.
Den gode soldat Švejk nemner eit stort tal institusjonar og firma, offentlege som private. Desse var fram til 15. september 2013 kategorisert som 'Stader', noko som berre delvis gjev meining ettersom denne typar einingar ikkje for evig er knytte til eit bestemt geofrafiske punkt slik som t.d byar, fjell og elvar er. Dei fyrste vert difor skilde ut i denne samleseksjonen som innheld m.a. militære og sivile institusjonar (inkludert hæreiningar som regiment osb.), hotell, skjenkestader, aviser og tidskrift.
Grenseoppgangen mod stadsdatabasen er rettnok litt uklår, men eg prøver i denne seksjonen å ta med emne som rettnok kan plasserast geografisk, men som ikkje er bundne til eit bestemt geografisk punkt. Difor vil Praha og Wien framleis høyra til stadsdatabasen, desse har faste koordinatar. Ein institusjon derimot kan gjerne kan byta tilhaldsstad, og døme på dette er Odvodní komise og k.u.k. Kriegsministerium.
Namna er fargekoda etter rolla dei har i forteljinga, vist med fylgjande døme: U kalicha som ein stad der handlinga føregår, k.u.k. Kriegsministerium omtala av forfattaren, Pražské úřední listy som del av ein i dialog, og Stoletá kavárna nemnd i ei anekdote.
Institusjonar liste over institusjonar som er omtala i romanen (286)
Syn alle
I. Bak fronten
14. Švejk som oppassar hos overløytnant Lukáš (14)
II. Ved fronten
1. Švejk sine uhell på toget (15)
2. Švejks anabase til Budějovice (38)
3. Švejks opplevingar i Királyhida (44)
4. Nye lidelsar (26)
|
I. Bak fronten |
 | |
4. Švejk blir kasta ut av galehuset | |||
 | Blázinec |  | |||||
| Praha II./468, Ul. Karlova 15 | |||||||
| |||||||
Blázinec vert vist til når Švejk vart førd til den psykiatriske anstalten etter at rettslegekommmisjonen hadde stilt diagnosen "simulant med svak forstand". Her kan han ha vore mange veker for han vart fyrst sett på frifot 29. juli 1914, dagen for Austerrike-Ungarn si krigslysing mot Serbia.
Bakgrunn
Blázinec var eit sinnsjukehus i Praha som ikkje er spesifikt nemnt kvar låg. Ein kan likevel med stor sikkerheit gå ut frå at forfattaren viser til Kateřinky, ein institusjon der han sjølv var innlagd nokre veker i februar 1911.
Sitat
[I.4] Když později Švejk líčil život v blázinci, činil tak způsobem neobyčejného chvalořečení: „Vopravdu nevím, proč se ti blázni zlobějí, když je tam drží. Člověk tam může lézt nahej po podlaze, vejt jako šakal, zuřit a kousat. Jestli by to člověk udělal někde na promenádě, tak by se lidi divili, ale tam to patří k něčemu prachvobyčejnýmu. Je tam taková svoboda, vo kterej se ani socialistům nikdy nezdálo.
Skrivst òg:The Madhouse en Das Irrenhaus de Galehuset no
|
| Ottův slovník naučný | | ||||
| Praha II./553, Karlovo nám. 35 | ||||||
| ||||||
Ottův slovník naučný, , 1892
,1910-1914
Ottův slovník naučný vert i samband med pasienten på Blázinec som ga seg ut for å vera 16. del av dette leksikonet.
Bakgrunn
Ottův slovník naučný er eit leksikon utgjeve av forleggjar Otto som reknast som framståande òg i internasjonal samanheng. I alt kom det ut 28 bind i tida frå 1888 til 1909 og dei kom med supplementbind òg i ettertid. Ottos leksikon var i si tid ei av dei største i verda. Redaksjonen heldt til på Karlovo náměstí, i bygningen ved sida av forlaget til Otto.
Emil Artur Longen (1928) hevdar at Jaroslav Hašek brukte leksikonet aktivt då han skreiv Den gode soldat Švejk. Dette synest truleg ettersom frasen som Rekrut Pech lira or seg er eit nesten ordrett sitat. Andre sitat frå leksikonet har enno ikkje kunna påvisast men ein må rekna med at dei finst.
Referansen til kartonážní šička (kartong-stiftemaskin) finst ikkje i band 16 (Lih-Media) og Antonín Měšťan peikar på at dette stikkordet ikkje er oppførd i leksikonet i det heile. Om det hadde funnest ville det vore i band 14. Dette bindet har rettnok oppføringa kartonáž som viser vidare til cartonage i band 5.
Antonín Měšťan
Durch einen Blick in den Ottův slovník naučný läßt sich leicht feststellen, daß das Stichwort "Kartonagenähgrin" nicht nur im 16. Band fehlt - es fehlt in diesem Lexikon überhaupt.
Sitat
[I.4] Nejzuřivější byl jeden pán, kerej se vydával za 16. díl Ottova slovníku naučného a každého prosil, aby ho otevřel a našel heslo ,Kartonážní šička’, jinak že je ztracenej.
Kjelder: Antonín Měšťan, Emil Artur Longen
Skrivst òg:Otto's encyclopaedia en Ottos Konversationslexicon de Ottos konversasjonsleksikon no
Litteratur
|
| Královy lázně | | |||
| Praha I./195, Ul. Karoliny Světlé 43 | |||||
| |||||
, 1910-1914
Břetislav Hůla
Baedeker
Královy lázně vert indirekte nemnd at Švejk når han på Blázinec vert spurd om korleis det er å verta bada. "Det er betre enn ved badet ved Karlsbrua", er svaret.
Bakgrunn
Královy lázně var eit offentleg bad ved den austlege enden av Karlův most i Staré město, oppførd med adreassa Karoliny Světlé 43, vist på kartet til høgre.
Dette er stadfesta av Baedeker Österreich 1913 som oppfører dei som Königsbad. Badet i Vltava nord for brua er òg vist, kalla Gemeindebad (Kommunebadet). Dette har nok heller vore eit friluftsbad og utfrå skildringa i romanen er det nesten sikkert dei meir luksuriøse innandørs Kongebada det er snakk om.
Břetislav Hůla omtalar badet som Karlovy lázně (Karlsbadet) noko som stemmer med adressboka frå 1936. Når omdøypinga fann stad er uvisst.
Sitat
[I.4] V koupelně ho potopili do vany s teplou vodou a pak ho vytáhli a postavili pod studenou sprchu. To s ním opakovali třikrát a pak se ho optali, jak se mu to líbí. Švejk řekl, že je to lepší než v těch lázních u Karlova mostu a že se velmi rád koupe.
Kjelder: Archiv Hlavního Města Prahy (Sbírka map a plánů)
Skrivst òg:Royal Bath en Königsbad de
Litteratur
|
| Regimentskanzlei Budweis | | ||||
| Karlín/20, Palackého třída 10 | ||||||
| ||||||
Regimentskanzlei Budweis vert nemnd av Švejk når fortel lækjarkommisjonen på Blázinec at han er dimmitert grunna dårskap. Han fortel at nettopp dette kan stadfestast hjå Ergänzungskommando i Karlín eller på regimentskontoret i Budějovice.
Bakgrunn
Regimentskanzlei Budweis (hovudkontoret til regiments-staben) heldt i 1914 til i Karlín og ikkje i Budějovice slik Švejk seier. Rettnok var ved krigsutbrotet fleire av regimentet sine funksjonar lokaliserte i Ferdinandova kasárna i Karlín: 2. feltbataljon, regiments-staben og sjølve IR. 91 sin regimentskommando. Difor er me her truleg vitne til ei forveksling med Ergänzungsbezirkskommando som saman med 4. bataljon og Ersatzbataillon IR. 91 (erstatningsbataljonen) var stasjonerte i Budějovice.
Ein kan òg ta med i vurderinga at kaserna i Karlín vart omgjord til eit Raude Kross reserve-sjuekehus like etter krigsutbrotet, og at administrasjonen til regimentet nok dels vart overflytta til Budějovice, dels til fronten. Ei anna forklaring er at Švejk tenkjer på kontoret til Ersatzbataillon IR. 91 som heldt til i CB. Sjå Ergänzungskommando.
Den gode soldat Švejk i fangeskap
I Dobrý voják Švejk v zajetí er regimentskontoret og kaserna der det låg faktisk startpunktet for handlinga. Švejk motsette seg forsøk på å dimmitera han, han ville tena sin keisar. Det vert opplyst at kaserna vart bygd av keisar Josef II.[1]
V kanceláři regimentu pod číslem 16112 byl uschován akt týkající se průběhu i výsledku superarbitračního řízení s dobrým vojákem Švejkem.
Sitat
[I.4] „Já, pánové,“ hájil se Švejk, „nejsem žádný simulant, já jsem opravdovej blbec, můžete se zpravit v kanceláři jednadevadesátýho pluku v Českých Budějovicích nebo na doplňovacím velitelství v Karlíně.“
Skrivst òg:Regimental office en Plukové kancelář cz Regimentskontoret no
Litteratur
| 1 | Dobrý voják Švejk v zajetí | 1917 |
|
| Ergänzungskommando | | ||||
| Budějovice, Pekárenská ulice | ||||||
| ||||||
IR91, Seidels kleines Armeeschema August 1914
91. Ergänzungsbezirk
Ergänzungskommando vert nemnd av Švejk når fortel lækjarkommisjonen på Blázinec at han er dimmitert grunna dårskap. Han fortel at nettopp dette kan stadfestast hjå reservekommandoen i Karlín eller hjå Regimentskanzlei Budweis i Budějovice.
I [II.2] vert institusjonen nemnd på nytt når Einjährigfreiwilliger Marek fortel Švejk at om det ikkje hadde vore for den uheldige episoden med Krankenbuch kunne han ha sløva på kontoret her i staden for å verta send til fronten.
In [II.2] the institution is mentioned again when Einjährigfreiwilliger Marek tells Švejk that if it hadn't been for the unfortunate episode with Krankenbuch he could have idled about in the offices here instead of being sent to the front.
Bakgrunn
Ergänzungskommando viser nesten sikkert til Ergänzungsbezirkskommando Budweis. Denne heldt til i Backhaus i Budějovice (Pekárenská ulice) og ikkje i Karlín slik Švejk fortel doktorane. Rettnok var fleire av regimentet sine funksjonar ved krigsutbrotet lokaliserte i Ferdinandova kasárna i Karlín: III. Feldbataillon, staben og sjølve IR. 91 Regimentskommando. Sannsynlegvis er det difor snakk om ei rein forveksling mellom Regimentskanzlei Budweis og Ergänzungsbezirkskommando. Begge er nemnde i same setningen, men Švejk ser ut til å ha byta om den geografiske plasseringa.
Distriktsreservekommando Nr. 91 var ansvarleg for mønstring og innkalling av reservar i Ergänzungsbezirk Budweis, sjå kart. Rekrutteringsditriktet omfatta hejtmanství Budějovice, Týn nad Vltavou, Prachatice, Krumlov og Kaplice. Hær-einingane som vart forsynte med mannskap herfrå var Infanterieregiment Nr. 91 og 14. Dragonerregiment.
Øvstkommandarande i 1914 var oberst Johann Splichal men han vart sendt til fronten straks etter krigsutbrotet og det er uvisst kven som erstatta han. Splichal var òg sjef for Ersatzbataillon IR. 91 og i denne rolla vart han erstatta av Karl Schlager. Difor kan det godt vera at sistnemnde tok over distriktskommandoen på same tid. Der var nokså vanleg at same offiser hadde desse stillingane. Dette kan likevel ikkje har vore tilfelle etter 1. juni 1915 då reservebataljonen vart overførde til Királyhida og rekrutteringskommandoen av innlysande grunnar vart att i heimedistriktet.
Sitat
[I.4] „Já, pánové,“ hájil se Švejk, „nejsem žádný simulant, já jsem opravdovej blbec, můžete se zpravit v kanceláři jednadevadesátýho pluku v Českých Budějovicích nebo na doplňovacím velitelství v Karlíně.“
[II.2] Že jsem mohl být felddienstunfähig. Taková ohromná protekce! Mohl jsem se válet někde v kanceláři na doplňovacím velitelství, ale má neopatrnost mně podrazila nohy.“
Skrivst òg:Replenishment command en Doplňovací velitelství cz Rekrutteringskommando no
Litteratur
|
| Policejní komisařství Salmova ulice | | |||||
| Praha II./507, Salmovská ul. 20 | |||||||
| |||||||
Politický kalendář, 1910
, 1910
Zum Wortschatz des tschechischen Rotwelsch, , 1926
Ve dvou se to lépe táhne, , Z.M. Kuděj
Denní raport - c.k. okresního policejního komisařství III.z. 31./12. 1908
Československá republika, 26.6.1926
Policejní komisařství Salmova ulice er åstad for handlinga eit heilt kapittel, om enn eitt av dei kortaste. Švejk vert førd direkte hit etter å vorte arrestert avdi han nekta å forlata av Blázinec utan å få middag. Første møtet hans er med den brutale politinspektøren Inspektor Braun og deretter dreiar handlinga seg most om samtalen med celle-kameraten, ein særs stødig samfunnsborgar som i dette høvet har sklidd av skaftet. Švejk gjer sitt beste for å overtyda han om at stoda hans er vonlaus.
Opphaldet varde berre ein ettermiddag, og Švejk vart, etter den korte stunda i cella, teken til forhøyr i 2.etasje, denne gongen til ein tjukk og venleg politimann. Under eskorte vart han førd frå politivakta (sjå Strážnice) i fyrste etasje vidare til c.k. policejní ředitelství. Det var på vegen dit han las keisaren si krigslysing.
Bakgrunn
Policejní komisařství Salmova ulice var politistasjonen i 3. politidistrikt (Hořejší Nové Město - Øvre Nybyen) i Praha. Den låg på hjørna av Ječná ulice og Salmovská ulice og politistasjonen var i drift framm til 29. juni 1926 då politistasjoen vart flytta til Krakovská ulice der den enno held til. Bygningen vart så riven og i 1928 vart eit nybygg oppførd på tomta.
Stasjonen var gjerne kalla "Salmovka" på folkemunne, eit utrykk som m.a. Zdeněk Matěj Kuděj brukar i ein av bøkene sine om Jaroslav Hašek (Ve dvou se to lépe táhne, 1924). Omgrepet er jamvel oppførd i ei tyskspråkleg ordbok om tsjekkisk slang (Eugen Rippl, 1926).
Sjefsinspektør i 1906 og fram til 1910 var Karel Fahoun, han vart etterfylgd av Antonín Sklenička. Det er ikkje funne prov, i adressebøker eller andre stader, på at nokon Inspektor Braun nokon gong tenestegjorde her.
Hašek på Salmovská
Denne politistasjonen kjende Jaroslav Hašek godt til, for det var i dette politidistriktet han vart fødd og vaks opp og budde for det meste her òg som vaksen. Han vart døypt i Kostel sv. Štefána like i nærleiken og budde ved fleire høve berre eit steinkast unna. Det har óg vorte hevda at han var ein personleg ven av politisjefen Karel Fahoun og familien hans, men Břetislav Hůla avviser denne påstanden etter samtale med sonen til Fahoun.
Politidokument frå 1902 til 1912 om Jaroslav Hašek påviser at forfattaren fleire gonger var innom her eller vart etterlyst. I dei fleste tilfelle er det snakk om orden-forstyrrelsar og mindre hærverk, utførd i rusa tilstand. Nyttårsafta 1908 vart han og den kroatiske studenten Rudolf Giunio arresterte og sperra inne her etter eit pubslagsmål. Forfattaren fekk fem dagars fengsel for bryet. Sjå Bendlovka for meir informasjon om denne episoden.
Sitat
[I.5] Švejk prohlásil, že když někoho vyhazují s blázince, že ho nesmějí vyhodit bez oběda. Výtržnosti učinil konec vrátným přivolaný policejní strážník, který Švejka předvedl na policejní komisařství; do Salmovy ulice.
Kjelder: Hůla, Sergey Soloukh, Jaroslav Šerák
Skrivst òg:District police station No. 3 en Polizeikommisariat Nr. III de Bydelspolitistasjon Nr. 3 no
Litteratur
|
|
I. Bak fronten |
| |
4. Švejk blir kasta ut av galehuset | |||
| © 2008 - 2024 Jomar Hønsi | Sist oppdatert: 16.4.2024 |