Kart over Austerrike-Ungarn i 1914 som viser militærdistrikta og Švejk si rute. Heile handlinga i romanen føregjekk på Dobbeltmonarkiet sitt territorium.
Den gode soldat Švejk inneheld ei mengde omtalar av stadsnamn - enten direkte i handlinga, i dialogar eller i forfattaren sine merknader. Jaroslav Hašek var sjølv svært vidfaren og hadde eit fotografisk minne for geografiske (og andre) detaljar. Det er tydeleg at han la stor vekt på desse i forteljingane sine. Heile 8 av 27 kapitteloverskrifter inneheld geografiske namn.
Denne sida vil etter kvart innehalda ei full oversikt over alle geografiske referansane i boka; frå Praha i innleinga til Klimontów i den ufullførde del IV. Land, byar, landsbyar, fjell, hav, innsjøar, elvar og øyar er med. Listene er sorterte etter når staden fyrst vert omtala. Unnataket er stader der sjølve handlinga føregår: desse vert lista under kapittelet der handlinga inntreff.
- Sitata er frå Jaroslav Šerák sin internettversjon av Den gode soldat Švejk og har linkar til det relevante kapittelet.
- Verktøylinjene har linkar for direkte oppslag i Wikipedia, Google Maps, Google Søk, romanen på nett og dessutan til svejkmuseum.cz.
Merk at enkelte namn manglar i Odd Bang-Hansen si norske oversetjing av Den gode soldat Švejk (som er forkorta). Dette gjeld til dømes heile innleiinga. Tsjekkiske namn er i den norske utgåva skrivne utan aksentar og i enkelte høve fornorska.
Stadnamna har farge etter rolla dei har i forteljinga, vist med fylgjande døme: Sanok som ein stad der handlinga føregår, Dubno omtala av forfattaren, Zagreb som del av ein i dialog, og Pakoměřice som vert nemnd i ei anekdote.
Stader liste over stader som er omtala i romanen (592)
Syn alle
I. Bak fronten
14. Švejk som oppassar hos overløytnant Lukáš (60)
II. Ved fronten
2. Švejks anabase til Budějovice (64)
3. Švejks opplevingar i Királyhida (43)
III. Det ærerike samanbrotet
1. Gjennom Ungarn (38)
2. I Budapest (38)
3. Frå Hatvan til den galisiske grensa (50)
4. Marschieren Marsch! (42)
|
I. Bak fronten |
 | |
11. Švejk på feltmesse med feltpresten | |||
 | Ny-Guinea |  | |||
| |||||
Tyske reservistar i Ny-Guinea i 1914
Ny-Guinea vert nemnd av forfattaren i samband med kannibalar sine relegiøse riuale, som han samanliknar med dagens rituale relatert til krigføringa. Dette er introduksjonen hans til Feldkurat Katz og Švejk si feltmesse.
Bakgrunn
Ny-Guinea var i 1914 delt mellom Nederland, Storbritannia og Tyskland men allereie i 1914 vart den tyske delen okkupert av australske styrkar.
Ny-Guinea er nest største øya i verda og ligg like nord for Australia. Politisk er øya i dag delt mellom Papua Ny-Guinea og Indonesia.
Sitat
[I.11.1] Lidožrouti ostrovů Guinejských a Polynesie, než sežerou slavnostně své zajatce či lidi nepotřebné, jako misionáře, cestovatele a jednatele různých obchodních firem či prosté zvědavce, obětují předtím svým bohům, vykonávajíce nejrozmanitější náboženské výkony. Poněvadž k nim nepronikla ještě kultura ornátů, vyzdobují své hyždě věnci z pestrého péří lesního ptactva.
Skrivst òg:GuineaHašekNová GuineaczNeuguineadeNew Guineaen
Litteratur
|
| Polynesia | | |||
| |||||
Polynesia er nemnd når forfattaren omtalar relegiøse rituale i samband med avrettingar.
Bakgrunn
Polynesia er eit fellesomgrep for øygruppene i dei sentrale og sørlege delane av Stillehavet, og består av over 1000 øyar. Omgrepet "Polynesia" vart opprinneleg brukt om alle øyane i Stillehavet. Den einaste større politiske og geografiske eininga er New Zealand. Den amerikanske delstaten Hawaii ligg òg i Polynesia. Øyane er dels sjølstendige og dels underlagd andre statar (USA, Chile, Frankrike og Australia). Fram til 1914 var òg Tyskland representert (Samoa).
Sitat
[I.11.1] Lidožrouti ostrovů Guinejských a Polynesie, než sežerou slavnostně své zajatce či lidi nepotřebné, jako misionáře, cestovatele a jednatele různých obchodních firem či prosté zvědavce, obětují předtím svým bohům, vykonávajíce nejrozmanitější náboženské výkony.
Skrivst òg:PolynésieczPolynesiendePolynésiefr
|
| Spania | | |||
| |||||
Spania vert nemnd av forfattaren når han fortel om avrettingsmetodar og tilhøyrande rituale der prestar deltek. Her er det snakk om "ein stol der offeret vert kvelt", heilt sikkert garotten (el garrote). Dette avrettingsinstrumentet har vore i bruk heilt opp til våre dagar, og ikkje berre i Spania.
Landet vart indirekte nemnd alt i [I.2] gjennom omgrepet "spanskestøvelen", eit tortur-instrument. Av geografiske punkt i Spania inngår Toledo og Madrid andre stader i romanen. Av spanske personar er Ignatius av Loyola den einaste som er vist til. Litterærer figurer er det derimot fleire av: Don Quijote, Sancho Panza og den enno uidentifiserte duque Almavira og tenaren hans Fernando.
Bakgrunn
Spania var i 1914 eit kongedøme og heldt seg nøytralt i verdskrigen. Konfliktar med Tyskland oppsto avdi ein del spanske skip vart senka, men det kom aldri til væpna aksjon frå spansk side.
Sitat
[I.11.1] V Prusku vodil pastor ubožáka pod sekyru, v Rakousku katolický kněz k šibenici, ve Francii pod gilotinu, v Americe kněz na elektrickou stolici, ve Španělsku na židli, kde byl důmyslným způsobem uškrcen, a v Rusku bradatý pop revolucionáře atd.
Skrivst òg:ŠpanělskoczSpaniendeSpainenEspañaes
|
| Bremen | | |||
| |||||
Bremen vor 1907
Bremen vert nemnd av Švejk då han fortel Feldkurat Katz at han hadde lærd å laga grog i Bremen, då han for nokre år sidan var der på vandring. Bremen er ein av dei få stadene utafor Böhmen der Švejk seier rett ut han har vitja.
Bakgrunn
Bremen er ein hamneby nordvest i Tyskland, 60 km sør for munninga av Weser. På Švejk si tid hadde den status som Freie Hansestadt (fri Hanseatisk by).
Sjølv om Švejk seier han var vore i Bremen er det ikkje påvist at forfattaren sjølv nokon gong var der, så det er uvisst kva han har henta inspirasjon til denne soga frå. Ei mogeleg kjelde er Zdeněk Matěj Kuděj som reiste til New York frå Cuxhaven 17. mars 1903 og som godt kan ha vitja nabobyen Bremen på vegen.
Noko Jaroslav Hašek heilt sikkert var godt informert om var Bremer Räterepublik frå tidleg i 1919, ein av dei to mest kjende rådsrepublikkane på tysk jord. Den revolusjonære republikken varde i ein månad.
Sitat
[I.11.2] „Když jsem před léty vandroval,“ odpověděl Švejk, „v Brémách od jednoho zpustlýho námořníka, který říkal, že grog musí být tak silný, aby, když někdo spadne do moře, přeplaval celej kanál La Manche. Po slabým grogu se utopí jako štěně.“
Skrivst òg:Brémycz
|
| Engelske kanalen | | |||
| |||||
Engelske kanalen vert nemnd når Švejk fortel Feldkurat Katz at grog må vera så sterk at ein kan symja over kanalen med ein slik innabords.
Bakgrunn
Engelske kanalen er sundet som skil England og Frankrike. Det er ein del av Atlanterhavet, og knyter dette til Nordsjøen. Kanalen er smalast mellom Dover og Calais der han er 34 km breid.
Sitat
[I.11.2] „Když jsem před léty vandroval,“ odpověděl Švejk, „v Brémách od jednoho zpustlýho námořníka, který říkal, že grog musí být tak silný, aby, když někdo spadne do moře, přeplaval celej kanál La Manche. Po slabým grogu se utopí jako štěně.“
Skrivst òg:Kanál La mancheczÄrmelkanaldeEnglish ChannelenLa Manchefr
|
| Mödling | | |||
| |||||
Mödling, Aquädukt, 1913
Mödling vert nemnd av forfattaren i samband med løpet Wien - Mödling der Oberleutnant Witinger hadde vunne pokalen som Feldkurat Katz brukte som kalk ved feltmessa. Witinger hadde sprunge 40 km på 1 time og 48 minutt.
Bakgrunn
Mödling er ein by i Niederösterreich, med eit folketal (pr. 2007) på cirka 21 000. Byen ligg 16 kilometer sør for Wien og vert gjerne omtala som Perle des Wienerwaldes.
At Oberleutnant Witinger hadde sprunge 40 km på 1:48 tyder på at forfattaren var lemfeldig i omgang med tal. Verdsrekorden i maraton (41 185 meter) per 2016 er på 2.02.57 og vart sett av Dennis Kimetto i Berlin i 2014. Dette er det fyrste døme i Den gode soldat Švejk på forfattaren si manglande interresse for kronologisk presisjon. Jaroslav Hašek kan dessutan ha bomma på distansen, den faktiske avstanden mellom byaneer 16 km og dette kan ein god løpar lett klara på 1:48.
Når det er sagt kan det godt vera at Hašek ironiserer over skrytepaven Oberleutnant Witinger og at han eigentleg visste kor langt det var mellom stadene og kor lang tid det tok å springa 40 kilometer.
Demografi
I fylgje folketeljinga frå 1910 hadde Mödling 18 067 innbyggjarar. Tingdistriktet var Gerichtsbezirk Mödling og forvaltningsdistriktet var Bezirkshauptmannschaft Mödling.
Militært
I fylgje rekrutteringsdistrikta vart infanteristar frå Mödling vanlegvis tildelte Infanterieregiment Nr. 84 (Wien) eller k.k. Landwehrinfanterieregiment Nr. 21 (Sankt Pölten).
Sitat
[I.11.2] Tak dostaneme sportovní pohár od nadporučíka Witingra od 75. pluku. On kdysi před lety běhal o závod a vyhrál jej za ,Sport-Favorit’. Byl to dobrý běžec. Dělal čtyřicet kilometrů Vídeň-Mödling za 1 hodinu 48 minut, jak se nám vždycky chlubí. Jsem hovado, že všechno odkládám na poslední chvíli. Proč jsem se, trouba, nepodíval do té pohovky.“
[I.11.2] Konečně se ozvalo „Zum Gebet!“, zavířilo to prachem a šedivý čtverec uniforem sklonil svá kolena před sportovním kalichem nadporučíka Witingra, který on vyhrál za Sport-Favorit v běhu Vídeň-Mödling.
|
| Zhoř | | |||
| |||||
Zhoř ved Písek
List of places in Bohemia, 1913
Zhoř er nemnd i ein anekdote av Švejk der presten i Vršovice blir trua med dei verste konskevensar om ikkje feltaltaret, militære eigedom, vert levert tilbake.
Stadsnamnet dukkar opp att på ny i samband med Špatina i [III.2] men treng ikkje vera den same staden.
Bakgrunn
Zhoř er namnet på mange stader i Böhmen og Mähren. Forfattaren har nok kjendt til fleire av desse, så det er uvisst kva for ein han meiner. Ein må likevel gå ut frå at det er frå distrikt han kjende godt, gjerne Vysočina eller Sør-Böhmen.
I lista frå 1913 over stader i Böhmen var 11 ulike Zhoř oppførde[a]. Dei var alle småstader, den største låg i okres Pacov, hejtmanství Pelhřimov. Den hadde 622 innbyggjarar. I Mähren ligg det òg fleire, mellom anna ved Jihlava.
Sitat
[I.11.2] Jeden člověk ve Zhoři taky vyoral nějakej kalich na poli, kterej pocházel ze svatokrádeže a byl tam schovanej na lepší doby, až se na to zapomene, a považoval to taky za pokyn boží a šel, místo aby jej rozšmelcoval, k panu faráři s tím kalichem, že prý ho chce darovat kostelu.
[III.2] „Poslušně hlásím, pane obrlajtnant“ řekl s obvyklou ohebností Švejk, „věc, o kterou jde, je nesmírně důležitou. Prosil bych, pane obrlajtnant, abychom mohli tu celou záležitost vyřídit někde vedle, jako říkal jeden můj kamarád, Špatina ze Zhoře, když dělal svědka na svatbě a chtělo se mu najednou v kostele...“
Litteratur
- Seznam míst v království Českém, ,1913 [a]
| a | Seznam míst v království Českém | 1913 |
|
| Chotěboř | | ||||
| ||||||
Panský dům. Fotografie László Polgár
Chotěboř er nemnd i samtalen Švejk har med presten i Vršovice, relatert til ein viss Pivoňka.
Bakgrunn
Chotěboř er ein by i Vysočina med 9 633 innbyggarar (2011). Den ligg 14 km nordaust for Havlíčkův Brod og høyrer til det likelydande distriktet.
Hašek i Chotěboř
Jaroslav Hašek vitja Chotěboř sommaren 1912 og dette opphaldet var utan tvil grunnlaget for soga Landssvikaren i Chotěboř[a]. Forfattaren overnatta i Panský dům og det er sett opp ei minnetavle til hans ære her.
Demografi
I fylgje folketeljinga frå 1910 hadde Chotěboř 4 481 innbyggjarar der 4 472 (99 prosent) oppgav at dei brukte tsjekkisk i daglegtalen. Tingdistriktet var okres Chotěboř, forvaltningsdistriktet var hejtmanství Chotěboř.
Kjelde:Seznam míst v království Českém(1913)
Militært
I fylgje rekrutteringsdistrikta vart infanteristar frå Chotěboř vanlegvis tildelte Infanterieregiment Nr. 21 (Časlau) eller k.k. Landwehrinfanterieregiment Nr. 30 (Hohenmauth).
Sitat
[I.11.2] Nějakej Pivoňka z Chotěboře považoval jednou také za boží řízení, když se mu do rukou připletla ohlávka s cizí krávou.
Kjelder: František Drašner, Radko Pytlík, László Polgár
Litteratur
- Zrádce národa v Chotěboři, Jaroslav Hašek,10.10.1912 [a]
- Z potulek po Čechách, Jaroslav Hašek,31.10.1913
- Historie, současnost, údolí Doubravy,
- Švejkův místopis: Lipnice, Chotěboř, Brod..., ,10.3.2011
- Jaroslav Hašek na Vysočině, ,2014
| a | Zrádce národa v Chotěboři | Jaroslav Hašek | 10.10.1912 |
|
| Zambezi | | |||
| |||||
Zambezi er nemnd i omtalen av feltaltaret som like gjerne kunne vore brukt av heidningar frå dei traktene.
Bakgrunn
Zambezi er Afrikas fjerde lengste elv og går frå vest mot aust i det sørlige Afrika.
Sitat
[I.11.2] Nebylo také možno zjistit bez fantasie, co vlastně představují obrazy namalované na těch třech dílech. Jisto je, že to byl oltář, kterého by mohli stejně používat nějací pohani na Zambezi či šamáni Burjatů i Mongolů.
Skrivst òg:Sambeside
|
| Burjatia | | |||
| |||||
Gusinoje Osero (Гусиное Озеро), 2010
Burjatia er nemnd i forfattaren sin omtale av feltaltaret som i fylgje han like gjerne kunne vore brukt av burjatiske og mongolske sjamanar.
Bakgrunn
Burjatia er ein autonom republikk i Sibir mellom Baikal-sjøen og Mongolia. Burjatane er eit folkeslag av mongolsk avstamning, no er dei i mindretal i republikken. I 1923 var Burjatia ein autonom sovjetrepublikk (ASSR). Hovudstaden er Ulan-Ude og den Transsibirske jernbana går gjennom republikken.
Jaroslav Hašek dreiv i 1920 propaganda-arbeid blandt burjatane og lærde seg litt av språket. Det er påvist at han vitja området og minst var så langt som til Гусиное Озеро (Gusinoje Osero), nær den mongolske grensa.
Sitat
[I.11.2] Nebylo také možno zjistit bez fantasie, co vlastně představují obrazy namalované na těch třech dílech. Jisto je, že to byl oltář, kterého by mohli stejně používat nějací pohani na Zambezi či šamáni Burjatů i Mongolů.
Kjelder: Pavel Gan
Skrivst òg:Буряад РеспубликаbuBurjatskoczBurjatiendeBuryatiaenРеспублика Бурятияru
|
| Mongolia | | |||
| |||||
Jurter i Songal, Nord-Mongolia, 2007
Pepíček Nový a jiné povídky, ,1921
Mongolia er nemnd i Jaroslav Hašek sin omtale av feltaltaret "som like gjerne kunne vore brukt av burjatiske og mongolske sjamanar".
Bakgrunn
Mongolia er ein republikk i Asia mellom Russland og Kina som lausreiv seg frå Kina i 1911. Under den russike borgarkrigen skifta Mongolia hender fleire gonger, men frå 1921 fekk kommunistane under Damdin Sükhbaatar overtaket, noko som var innleiinga til nesten 70 år med kommunistisk styre og sterk tilknytning til Sovjetunionen. Ein arv etter dette er bruken av det kyrilliske alfabetet.
Hašek og Mongolia
I 1920 var Jaroslav Hašek involvert i periferien av det politiske spelet om Mongolia og han kjende mellom anna Sükhbaatar personleg. I soga Malé nedorozumění (Ei lita misforståing)[a] skriv han at han var heilt til Urga (no Ulaanbaatar), men denne historia er ikkje verifisert og er truleg eit døme på "mystifikace".
Sitat
[I.11.2] Nebylo také možno zjistit bez fantasie, co vlastně představují obrazy namalované na těch třech dílech. Jisto je, že to byl oltář, kterého by mohli stejně používat nějací pohani na Zambezi či šamáni Burjatů i Mongolů.
Kjelder: Pavel Gan
Skrivst òg:MongolskoczMongoleideМонгол УлсmnМонголияru
Litteratur
- Malé nedorozumění, ,1921 [a]
| a | Malé nedorozumění | 1921 |
|
| Wyandotte | | ||||
| ||||||
,1.2.1909
Wyandotte er nemnd indirekte gjennnom Wyandotte-høner som kaklar seg inn i soga to gonger. Fyrst når forfattaren omtalar altaret som Feldkurat Katz brukar til feltmessa si, her vert kvite wyandottehøner omtala.
Andre gongen dei gjev lyd frå seg er når Einjährigfreiwilliger Marek fortel om dei uheldige opplevingane sine som redaktør for Svět zvířat. Her lova Fuchs han to dvergwyandottar som hadde vunne fyrstepris på ei fjørkreutstilling i Berlin.
Bakgrunn
Wyandotte er namnet på fleire stader i USA, men namnet er henta frå Huron-stamma som òg kallar seg Wyandotte. Stammehovudkvarteret ligg no i Wyandotte, Oklahoma.
Hønerasen der er snakk om stammar frå USA og er kalla opp etter den nemnde indianarstamma. Den vart offisielt godkjend som rase i 1883 og i Europa vart ein dverg-rase avla fram seinare.
Jaroslav Hašek visste heilt klårt om denne dyresorten (og mange andre) frå tida si som redaktør av Svět zvířat i 1909 and 1910. Tidskriftet hadde under redaktørtida hans fleire innslag om "wyandottek", òg med bilete.
Sitat
[I.11] Namaloval nějakého ptáka, který mohl být stejně holubicí jako slepicí bílých wyandotek.
[II.3] Opět mne přerušil a řekl, že mu to úplně stačí, a jestli jen polovičku toho podaří se mně splnit, že mně daruje párek trpasličích wyandotek z poslední berlínské výstavy drůbeže, které obdržely první cenu a majitel zlatou medalii za výborné spáření.
|
| Posázaví | | |||
| |||||
Utsikt frå Lipnice over Sázava-dalen, 8.9.2009
Posázaví er nemnd i forfattaren sin omtale av feltaltaret der nokre motiv vert samanlikna med landskapet ved Sázava.
Bakgrunn
Posázaví er eit område i regionen Vysočina og er namnet på området ved elva Sázava. Denne renn frå aust mot vest, utspringet er vatnet Velké Dářko og den munnar ut i Vltava i Davle sør for Praha.
Dette var eit område Jaroslav Hašek kjende godt frå den tida han budde i Lipnice, ein landsby som ligg ved den øvre delen av elvedalen.
Sitat
[I.11.2] Vojáci se vždy hádali a luštili ten rebus. Někdo myslel dokonce, že je to krajinka z Posázaví.
Litteratur
- Jaroslav Hašek na Vysočině, ,2014
|
|
I. Bak fronten |
| |
11. Švejk på feltmesse med feltpresten | |||
| © 2008 - 2024 Jomar Hønsi | Sist oppdatert: 20.11.2024 |