Kart over Austerrike-Ungarn i 1914 som viser militærdistrikta og Švejk si rute. Heile handlinga i romanen føregjekk på Dobbeltmonarkiet sitt territorium.
Den gode soldat Švejk inneheld ei mengde omtalar av stadsnamn - enten direkte i handlinga, i dialogar eller i forfattaren sine merknader. Jaroslav Hašek var sjølv svært vidfaren og hadde eit fotografisk minne for geografiske (og andre) detaljar. Det er tydeleg at han la stor vekt på desse i forteljingane sine. Heile 8 av 27 kapitteloverskrifter inneheld geografiske namn.
Denne sida vil etter kvart innehalda ei full oversikt over alle geografiske referansane i boka; frå Praha i innleinga til Klimontów i den ufullførde del IV. Land, byar, landsbyar, fjell, hav, innsjøar, elvar og øyar er med. Listene er sorterte etter når staden fyrst vert omtala. Unnataket er stader der sjølve handlinga føregår: desse vert lista under kapittelet der handlinga inntreff.
- Sitata er frå Jaroslav Šerák sin internettversjon av Den gode soldat Švejk og har linkar til det relevante kapittelet.
- Verktøylinjene har linkar for direkte oppslag i Wikipedia, Google Maps, Google Søk, romanen på nett og dessutan til svejkmuseum.cz.
Merk at enkelte namn manglar i Odd Bang-Hansen si norske oversetjing av Den gode soldat Švejk (som er forkorta). Dette gjeld til dømes heile innleiinga. Tsjekkiske namn er i den norske utgåva skrivne utan aksentar og i enkelte høve fornorska.
Stadnamna har farge etter rolla dei har i forteljinga, vist med fylgjande døme: Sanok som ein stad der handlinga føregår, Dubno omtala av forfattaren, Zagreb som del av ein i dialog, og Pakoměřice som vert nemnd i ei anekdote.
Stader liste over stader som er omtala i romanen (592)
Syn alle
I. Bak fronten
14. Švejk som oppassar hos overløytnant Lukáš (60)
II. Ved fronten
2. Švejks anabase til Budějovice (64)
3. Švejks opplevingar i Királyhida (43)
III. Det ærerike samanbrotet
1. Gjennom Ungarn (38)
2. I Budapest (38)
3. Frå Hatvan til den galisiske grensa (50)
4. Marschieren Marsch! (42)
|
III. Det ærerike samanbrotet |
 | |
2. I Budapest | |||
 | Budapest |  | ||||
| ||||||
Budapest er nemnd 13 gonger i Den gode soldat Švejk.
Budapest er åstad for heile [III.2]. Handlinga føregår i utkanten av byen rundt Újpest og Isatarcsa, ved ein militær jernbanestasjon på Pest-sida av Donau. Det er ei soge om stadige utsetjingar av reisa, om mat kompaniet er lova men ikkje får, om Švejk som for fyrste gong kjem i konflikt med Leutnant Dub, om Švejk som vert skulda for å stela ei høne. Her kjem òg Einjährigfreiwilliger Marek med i soga att, som bataljonshistorieskribent. Viktigaste historiske referansen er Italia si krigslysing 23. mai 1915. Marsbataljonen oppheld seg i byen i to dagar.
Bakgrunn
Budapest var i 1914 hovudstad i kongedømet Ungarn, den eine halvdelen av Austerrike-Ungarn. keisar Franz Joseph I. vart krona til konge her i 1867 under namnet I Ferenc Jószef. Etter 1918 har byen vore hovudstad i republikken Ungarn. Byen har i dag omtrent 1,7 millionar innbyggjarar og er langt den største byen i landet. Den ligg på begge sider av Donau, men Buda som den eldste delen på vestsida og Pest som det administrative og kommersielle senteret på austsida.
Jaroslav Hašek drog gjennom byen med XII. Marschbataillon ikring 1. juli 1915. I fylgje diktet Cestou na bojiště (Vegen til slagmarka) kom dei hit ein morgon, akkurat som i romanen. Dette må ha vore dagen etter avreisa frå Királyhida, og det ser ut som dei drog vidare raskt: over Rakos, Aszód og Hatvan. Det er òg kjendt at Hašek vitja Budapest sommaren 1903, truleg på veg til Balkan.
Cestou na bojiští - Jaroslav Hašek (Večerní Česke Slovo, 1924)
Když nad Dunajem rozbřesklo se ráno, my k Pešti drkotali přes Komárno a v Pešti potom bez vši velké slávy, my napili se trochu černé kávy a že tak brzo nebude snad mír, my soudili už z toho, že nám k tomu dali ementálský sýr. Také jsme shledávali k svému bolu, že tam prodávali vše bez alkoholu.
Sitat
[II.2] Všichni měli naději, že válka musí za měsíc, dva skončit. Měli představu, že Rusové už jsou za Budapeští a na Moravě. Všeobecně se to v Putimi povídá.
[III.2] Matušič přinesl na vojenském nádraží v Budapešti hejtmanovi Ságnerovi z velitelství telegram, který poslal nešťastný velitel brigády dopravený do sanatoria. Byl téhož obsahu, nešifrován, jako na poslední stanici: „Rychle uvařit menáž a pochodem na Sokal.“ K tomu bylo připojeno: „Vozatajstvo začíslit u východní skupiny. Výzvědná služba se zrušuje. 13. pochodový prapor staví most přes řeku Bug. Bližší v novinách.“
Skrivst òg:Budapešťcz
|
| Gödöllő | | ||||
| ||||||
,3.6.1904
Gödöllő er nemnd av kaptein Hauptmann Ságner like etter at toget kjem til Budapest. Der skulle kompaniet få 15 dekagram Emmental-ost per mann. Kompaniet dreg forbi Gödöllő på veg til fronten utan at staden er nemnd meir.
Bakgrunn
Gödöllő er ein by nord for Budapest som under Dobbeltmonarkiet var sommar-residens for den ungarske kongen (keisar Franz Joseph I.). Den vart ofte vitja av dronninga (Sissi) og var ein popular stad blandt samfunnets øvre lag.
Jaroslav Hašek og hans XII. Marschbataillon reiste utan tvil forbi her, truleg 1. juli 1915 (dei forlet Bruck kvelden før).
I ei fortlejing
Gödöllő vert nemnd alt i 1904 i ei av sogene til Hašek og det er ikkje utenkjeleg at forfattaren vitja byen alt då. Nabobyen Hatvan er nemnd i same soga. Na svazích Hegyalye (Illustrovaný svět, 13. juni 1914.
Sitat
[III.2] „Pane majore,“ otázal se hejtman Ságner velitele vojenského nádraží, „dle rozkazů pluku, dle maršrúty jedeme do Gödölö. Mužstvo má zde dostat 15 deka ementálského sýra. Na poslední zastávce mělo mužstvo dostat 15 deka uherského salámu. Ale nedostalo ničeho.“
Skrivst òg:GödölöHašek
Litteratur
- Na svazích Hegyalye, Jaroslav Hašek,3.6.1904
|
| Beroun | | |||
| |||||
Beroun er nemnd saman med Na Zderaze, Tábor, Příbram og Mladá Boleslav når Švejk ramsar opp for Oberleutnant Lukáš leverposteiforgiftningane han har lese om.
Bakgrunn
Beroun er ein industriby 30 km sør-vest for Praha, den ligg ved elva Berounka.
Sitat
[III.2] Já jsem čet několikrát v novinách, že se celá rodina votrávila játrovou paštikou. Jednou na Zderaze,jednou v Berouně, jednou v Táboře, jednou v Mladé Boleslavi, jednou v Příbrami. Všichni tej votravě podlehli. Játrová paštika, to je nejhorší prevít...“
Skrivst òg:Beraunde
|
| Mladá Boleslav | | |||
| |||||
Mladá Boleslav er nemnd saman med Na Zderaze, Tábor, Příbram og Beroun når Švejk ramsar opp for Oberleutnant Lukáš leverposteiforgiftningane han har lese om.
Bakgrunn
Mladá Boleslav er ein by i Midt-Böhmen, på vestsida av elva Jizera omtrent 60 km nordaust for Praha. Byen er mest kjend for bilfabrikken til Škoda.
Sitat
[III.2] Já jsem čet několikrát v novinách, že se celá rodina votrávila játrovou paštikou. Jednou na Zderaze,jednou v Berouně, jednou v Táboře, jednou v Mladé Boleslavi, jednou v Příbrami. Všichni tej votravě podlehli. Játrová paštika, to je nejhorší prevít...“
Skrivst òg:Jungbunzlaude
Litteratur
- Povídka o obrazu císaře Františka Josefa I., Jaroslav Hašek,17.7.1916J
|
| Příbram | | |||
| |||||
Příbram er nemnd saman med Na Zderaze, Tábor, Mladá Boleslav og Beroun når Švejk ramsar opp for Oberleutnant Lukáš leverposteiforgiftningane han har lese om.
Bakgrunn
Příbram er ein by som ligg vest i dei sentrale delene av Böhmen. Den har cirka 35 500 innbyggjarar og ligg om lag 60 km sørvest for Praha.
Sitat
[III.2] Já jsem čet několikrát v novinách, že se celá rodina votrávila játrovou paštikou. Jednou na Zderaze, jednou v Berouně, jednou v Táboře, jednou v Mladé Boleslavi, jednou v Příbrami. Všichni tej votravě podlehli. Játrová paštika, to je nejhorší prevít...“
Skrivst òg:Pibransde
|
| Canisiusgasse | | |||
| |||||
Canisiusgasse er nemnd som gata der Kommisjonen for krigsgraver heldt til.
Bakgrunn
Canisiusgasse er ei gate i Wien. Komitee für die Kriegsgräber-fürsorge in Österreich heldt til i Canisiusgasse 10, ikkje nummer 4 slik forfattaren opplyser.
Sitat
[III.2] Místo patnácti dekagramů ementálského sýra, který měl zde být rozdán, dostal každý po škatulce zápalek a jednu pohlednici, kterou vydalo komité pro válečné hroby v Rakousku (Vídeň XIX/4, Canisiusgasse).
Litteratur
|
| Siedliska | | |||
| |||||
Krigskyrkjegard nummer 152
Siedliska og krigsgravene der var avbilda på postkortet frå Krigsgravkommisjonen i Canisiusgasse.
Bakgrunn
Siedliska er ein landsby i Vest-Galicia, sør for Tarnów. I november 1915 vart det vedteke å oppretta eit krigsgravskompleks her. Den består no av 378 gravplassar med i alt 60 000 graver. Minnesmerket vart ofte fotografert og det vart i tillegg laga maleri og bygd statuar. bilethoggar Scholz var arkitekt og teknisk ansvarleg for mange av gravplassane.
Merk at forfattaren her nok har brukt trykt materiale som kjelde. Han har oversett at krigsgravplassen ved Siedliska enno ikkje var oppretta på den tida denne episoden i romanen er lagt til (slutten av mai 1915).
Sitat
[III.2] Místo patnácti dekagramů ementálského sýra měl každý v ruce západohaličský hřbitov vojínů v Sedlisku s pomníkem nešťastných landveráků, zhotovených ulejvákem-sochařem, jednoročním dobrovolníkem šikovatelem Scholzem.
Skrivst òg:SedliskoHašek
|
| Vicenza | | |||
| |||||
Vicenza er ein av slagmarkene nemnde i telegram frå brigaden då nyhendet om krigslysinga til Italia kjem.
Bakgrunn
Vicenza er ein by i Veneto-provinsen i Italia, den ligg mellom Verona og Venezia. Slaget det vert vist til her stod 10. juni 1848 under den fyrste italienske frigjeringskrigen. Andre slag som frå denne krigen some er nemnde i Den gode soldat Švejk er: stod ved Santa Lucia, Novara, og Custoza. Den austerrikske hæren var leia av Marschall Radetzky.
Sitat
[III.2] V to důvěřujeme pevně, že s pomocí boží brzy nadejde den, kdy roviny italské opět uvidí vítěze od Santa Lucia, Vicenzy, Novary, Custozzy. Chceme zvítězit, musíme zvítězit, a jistě zvítězíme!
|
| Novara | | |||
| |||||
Novara er ein av slagmarkene nemnde i telegram frå brigaden då nyhendet om krigslysinga til Italia kjem.
Bakgrunn
Novara er ein by i Piemonte, den ligg 50 km vest for Milano. Slaget det vert vist til her stod 23. mars 1849 under den fyrste italienske frigjeringskrigen. Andre slag i denne krigen (som er nemnde i Švejk) stod ved Santa Lucia, Vicenza, og Custoza. Dei austerriske styrkane var leia av Marschall Radetzky og sigeren deira førde til at Sardinia søkte fred.
Sitat
[III.2] V to důvěřujeme pevně, že s pomocí boží brzy nadejde den, kdy roviny italské opět uvidí vítěze od Santa Lucia, Vicenzy, Novary, Custozzy. Chceme zvítězit, musíme zvítězit, a jistě zvítězíme!
|
| Venezia | | |||
| |||||
Světem letem, ,1896
,30.4.1911
Venezia hadde hatt æra av eit besøk av kokk Jurajda som kunne fortelja sine medsoldatar at i Italia var alt "porco", sjølv paven og Maria.
Bakgrunn
Venezia er ein by i det nord-austlege Italia, som fram til 1797 var hovudstad i Republikken Venezia. Etter Napopelonskrigane kom den under Austerrike som måtte gi den frå seg til Italia i 1866. I dag er den hovudstad i regionen Veneto, og ein av verdas absolutt største turistattraksjonar.
Turista Aratáš
Venezia er òg tema i soga Turista Aratáš som Hašek fekk på trykk i Venkov i 1911, på 28-årsdagen sin[a]. Mange bygningar og kjennemerke i byen vert nemnde her, mellom anna Fondaco dei Turchi, Palazzo Pesaro, Palazzo Grimani, Palazzo Contarini delle Figure, Canal Grande, Ponte di Rialto, Palazzo Manin, Bacino Orseola.
Sitat
[III.2] „Cožpak Italie, to je pěkná země,“ prohodil kuchař Jurajda, „já sem byl jednou v Benátkách a vím, že Talián nazve každého prasetem. Když se rozčílí, je u něho každej porco maladetto. I papež je u něho porco, i ,madonna mia e porco’, ,papa e porco’.“
Skrivst òg:BenátkyczVenedigdeVeniceenVeneziait
Litteratur
- Turista Aratáš, Jaroslav Hašek,30.4.1911 [a]
| a | Turista Aratáš | Jaroslav Hašek | 30.4.1911 |
|
| Krameriova ulice | | |||
| |||||
Krameriova ulice er nemnd i urinanalyse-historia til Švejk. Puben der historia starta låg her.
Bakgrunn
Krameriova ulice var namnet på ei gate i Vinohrady som var kalla opp etter forfattaren og utgivaren Václav Kramerius. No heiter den Americká i nedre delen og Kopernikova i øvre.
Sitat
[III.2] „Vono se řekne,“ usmál se Švejk, „pomstít se. Někdo myslí, že se pomstí, a nakonec to vodnese ten, koho si jako takovej člověk vybral za nástroj svý pomsty. Když jsem bydlel před lety na Vinohradech, tak tam bydlel v přízemí domovník a u toho na bytě byl jeden takovej malej ouředníček z ňáký banky, a ten chodil do jednoho výčepu v Krameriově ulici a pohádal se tam jednou s jedním pánem, kerej měl takovej ňákej ústav na Vinohradech pro analysu moče.
|
| Čelakovského ulice | | |||
| |||||
Hašek-familien budde her frå 1901 til 1906.
Politirapport, 20. juni 1904
Čelakovského ulice er nemnd i urinanalyse-historia til Švejk. Den gretne vaktmeistren Korporal Málek jagar urinprøvemannen gjennom denne gata og vidare ned Havlíčkova třída, men vart til slutt arrestret.
Bakgrunn
Čelakovského ulice var namnet på dagens Ulice Jana Masaryka i Vinohrady. I fylgje ein politirapport som Břetislav Hůla fann, budde Jaroslav Hašek i nummer 29 på eit tidspunkt. Rapporten er datert 20. juni 1904.
Temaet urinanalyse har forfattaren gjenbrukt frå forteljinga Analysa moče (Urinanalyse) som kom på trykk i Kopřivy 4. juli 1912. Denne har mange likskapar med utgåva i romanen, men her er hovudpersonen ein viss Mašek som forfattaren vart uven med då begge var lærlingar hjå drogerie Průša som låg i same området.
Sitat
[III.2] Když ho vytáh z almary, popad bejkovec a už ho hnal dolů v kaťatech Čelakovskýho ulicí, a ten ječel, jako když šlápneš psovi na vocas, a na Havlíčkově třídě skočil do elektriky, a domovníka chyt strážník, sepral se s ním, a poněvadž byl domovník v kaťatech a všechno mu lezlo ven, tak ho kvůli takovýmu pohoršení hodili do košatinky a vodvezli na policii, a von ještě z košatinky řval jako tur: ,Vy pacholci, já vám ukážu mně analysovat moč.’
Kjelder: Hůla, Jaroslav Šerák
Litteratur
- Stehlíkův historický a orientační průvodce ulicemi hlavního města Prahy, ,1929
- Analysa moče, Jaroslav Hašek,4.7.1912
|
| Habsburg | | |||
| |||||
Habsburg har utruleg nok ikkje vore nemnd direkte før, men no kjem det endeleg inn gjennom omtalen av Leutnant Dub. Sistnemnde er tsjekkisk-lærar i det sivile og svært lojal mot keisarhuset. Han gav gjerne elevane sine oppgåver om Habsburgarane.
Bakgrunn
Habsburg er ein stad i Aarau-kantonen i Sveits som gav namnet sitt til fyrstehuset som skulle koma til å styra store deler av Europa frå 1400-talet fram til 1918. På eit eller anna tidspunkt regjerte Habsburg-huset i dagns Austerrike, Böhmen, Mähren, Ungarn, deler av Balkan, Spania, Belgia, Nederland, Sveits, Italia, Polen, Ukraina og Tyskland.
Austerrike-Ungarn var deira siste stat, fyrste verdskrigen betydde den endelige spikaren i kista som keisar- og kongehus. Gjennom åra utvida dei områda sine både med krigføring og kongelege alliansar og ekteskap. Böhmen kom under Habsburgarane i 1526 då tsjekkarane valgde Ferdinand av Habsburg som konge. Ungarn vart ein del av Habsburg-området same år.
Sitat
[III.2] „Je pravdou,“ pokračoval již mírnějším tónem, „že se ve většině případech i ve školních úlohách zapomínalo na náš bývalý poměr s Italií, na ony veliké dny slavných vítězných armád i v roce tisíc osm set čtyřicet osm, i v roce tisíc osm set šedesát šest, o kterých se mluví ve dnešních příkazech po brigádě. Já jsem však ale vykonal vždy svou povinnost a ještě před ukončením školního roku, takřka na samém začátku války, dal jsem svým žákům slohový úkol: ,Unsere Helden in Italien von Vicenza bis zur Custozza, oder...’“ A blbeček poručík Dub slavnostně dodal: „...Blut und Leben für Habsburg! Für ein Österreich, ganz, einig, groß!“...
Skrivst òg:HabsburkczHabsburgoesAsburgoit
|
| Most císaře Františka Josefa I. | | |||
| |||||
Most císaře Františka Josefa I. er nemnd i samband med beskrivelsen av Leutnant Dub som hadde skrive i ein stil at keisaren sitt største verk var å få denne brua i Praha bygd. Brua har alt vorte nemnd av Švejk under det folkelege namnet Eliščin most.
Bakgrunn
Most císaře Františka Josefa I. var namnet på ei bru i Praha som vart riven i 1947. På same staden vart den noverande Štefánikův most bygd.
Sitat
[III.2] e vyšších třídách byla ta themata ovšem spletenější, jako kupříkladu úloha pro septimány: „Císař František Josef I., podporovatel věd a umění“, kteráž práce vynesla jednomu septimánovi vyloučení ze všech středních škol říše rakousko-uherské, poněvadž napsal, že nejkrásnějším činem tohoto mocnáře bylo založení mostu císaře Františka Josefa I. v Praze.
|
| Tripoli | | |||
| |||||
Tripoli er nemnd av Leutnant Dub under utlegninga for offiserane om bakgrunnen for at Italia hadde lyst krig med sine formelt allierte Austerrike-Ungarn. Han kjem òg innpå krigen mellom det Tyrkia og Italia om Tripoli.
Bakgrunn
Tripoli er ein by i Nord-Afrika, no hovudstad i Libya. Den var under tyrkisk herredøme fram til 1912. Då overtok Italia styringa etter eitt år med krig.
Sitat
[III.2] „Celkem vzato mě naprosto nepřekvapilo vystoupení Italie. Čekal jsem to již před třemi měsíci. Je jisté, že Italie značně zpyšněla poslední dobou následkem vítězné války s Tureckem o Tripolis. Kromě toho příliš spoléhá se na své loďstvo i na náladu obyvatelstva v našich přímořských zemích a v jižním Tyrolsku.
Skrivst òg:TripolisczTripolisde
|
| Sør-Tirol | | |||
| |||||
Merano (Meran), no i Italia.
Sør-Tirol er nemnd av Leutnant Dub under utlegninga for offiserane om bakgrunnen for at Italia hadde lyst Austerrike-Ungarn krig.
Bakgrunn
Sør-Tirol var ein del av Austerrike fram til 1919 då provinsen vart annektert av Italia. Provinsen har enno eit tysk-talande fleirtal.
Militært var området svært viktig for Austerrike-Ungarn ettersom Italia gjorde krav på det. Den enorma festninga i Trento var senteret for festningsverka men det var forlagt garnisonar mange andre stader òg. Mellom anna var deler av Praha sitt Infanterieregiment Nr. 28 forlagt her, og fleire av Jaroslav Hašek sine kameratar tenestegjorde ved regimentet her.
Sitat
[III.2] „Celkem vzato mě naprosto nepřekvapilo vystoupení Italie. Čekal jsem to již před třemi měsíci. Je jisté, že Italie značně zpyšněla poslední dobou následkem vítězné války s Tureckem o Tripolis. Kromě toho příliš spoléhá se na své loďstvo i na náladu obyvatelstva v našich přímořských zemích a v jižním Tyrolsku.
Skrivst òg:Jižní TyrolskoczSüd-TiroldeSouth TyrolenAlto Agideit
|
| Szatmár | | |||
| |||||
Szatmár er nemnd i samband med erkebiskop erkebiskop Géza ze Szatmár-Budafalu.
Bakgrunn
Szatmár er eit historisk ungarsk fylke. Etter Trianon-freden vart mesteparten av området i 1920 avstått til Romania, inkludert byen fylket har namn etter, dagens Satu Mare.
Sitat
[III.2] Kromě toho přinesly ustarané, utahané dámy veliký balík vytištěných dvou modliteb sepsaných budapešťským arcibiskupem Gézou ze Szatmár-Budafalu. Byly německo-maďarské a obsahovaly nejstrašnější prokletí všech nepřátel. Psány byly tyto modlitbičky tak vášnivě, že tam jenom na konci scházelo řízné maďarské „Baszom a Krisztusmárját!“
Skrivst òg:Satu Marero
|
| Budafalu | | |||
| |||||
Budafalu er nemnd i samband med erkebiskop erkebiskop Géza ze Szatmár-Budafalu.
Bakgrunn
Budafalu er eit av dei ungarske namna på landsbyen Budeşti i Maramureş-fylket i det nord-vestlege Romania. Den vart òg omtala som Budfalu og Budfalva. Budfalu er namnet som er brukt på det Austerrisk-Ungarske militærkartet frå 1910.
Budfalu er òg nemnd i ei av novellene til Hašek og opplysningane han kjem med her etterlet ingen tvil om at dette er staden han meiner[a]. Forfattaren vitja truleg Budafalu på ei av dei mange vandringane sine. Området vart i 1921 avstått til Romania.
Sitat
[III.2] Kromě toho přinesly ustarané, utahané dámy veliký balík vytištěných dvou modliteb sepsaných budapešťským arcibiskupem Gézou ze Szatmár-Budafalu. Byly německo-maďarské a obsahovaly nejstrašnější prokletí všech nepřátel. Psány byly tyto modlitbičky tak vášnivě, že tam jenom na konci scházelo řízné maďarské „Baszom a Krisztusmárját!“
Skrivst òg:WynzdorfdeBudfalva/BudfaluhuBudeştiro
Litteratur
- Babámovy archeologické snahy, ,1920 [a]
| a | Babámovy archeologické snahy | 1920 |
|
| Újpest | | ||||
| ||||||
Újpest er nemnd når forfattaren beskriv ein gruppe bosniarar som har lege fast i nokre dagar og som må tigga mat i Újpest. Den militære jernbanestasjonen som handlinga føregår på kan ha vore Rákosrendező som låg i dette området.
Bakgrunn
Újpest er ein forstad til Budapest, namnet betyr "Nye Pest". Den ligg nord for setrum på aust-sida av Donau. I 1915 var den enno ein eigen by.
Sitat
[III.2] Bosňáci již dva dni nefasovali mináž a chodili žebrat chleba po Nové Pešti. Také nebylo nic jiného slyšet nežli rozčilený hovor ztracených Bosňáků, živě gestikulujících, kteří vyráželi neustále ze sebe: „Jeben ti boga - jeben ti dušu, jeben ti majku.“
Skrivst òg:Nové PeštczNeu-Pestde
|
| Prešov | | |||
| |||||
Prešov er nemnd av Rechnungsfeldwebel Bautanzel når han fortel om efaringane sine frå fronten i Karpatane.
Bakgrunn
Prešov er ein by i Šariš-regionen i det austlege Slovakia, på den tida under ungarsk styre. No er den med sine neste 100 000 innbyggjarar tredje største byen i landet.
Sitat
[III.2] Panečku, než jsme přijeli tenkrát do Prešova, tak jsme měli haldy všeho, na co si člověk pomyslil. Měl jsem schováno deset tisíc memfisek, dvě kola ementálského sýra, tři sta konserv, a potom, když už se šlo na Bardějov do zákopů, Rusové od Mušiny odřízli spojení na Prešov, potom se dělaly obchůdky.
Skrivst òg:EperiesdeEperjeshu
|
| Bardejov | | |||
| |||||
Bardejov er nemnd av Rechnungsfeldwebel Bautanzel når han fortel om efaringane sine frå fronten i Karpatane.
Bakgrunn
Bardejov er ein by i Aust-Slovakia, den ligg nord for Prešov nær grensa til Polen. Byen står på UNESCO si verdsarvliste.
Sitat
[III.2] Panečku, než jsme přijeli tenkrát do Prešova, tak jsme měli haldy všeho, na co si člověk pomyslil. Měl jsem schováno deset tisíc memfisek, dvě kola ementálského sýra, tři sta konserv, a potom, když už se šlo na Bardějov do zákopů, Rusové od Mušiny odřízli spojení na Prešov, potom se dělaly obchůdky.
Skrivst òg:BardějovHašekBartfelddeBartfahu
|
| Muszyna | | |||
| |||||
Muszyna er nemnd av Rechnungsfeldwebel Bautanzel når han fortel om efaringane sine frå fronten i Karpatane. Russarane kom herfrå og skar av forbindelsen mellom Prešov og Bardejov.
Bakgrunn
Muszyna er ein småby i Karpatane, den ligg i Polen litt vest for Bardejov. Byen var strategisk viktig grunna jernbanelinja over fjella.
Sitat
[III.2] Panečku, než jsme přijeli tenkrát do Prešova, tak jsme měli haldy všeho, na co si člověk pomyslil. Měl jsem schováno deset tisíc memfisek, dvě kola ementálského sýra, tři sta konserv, a potom, když už se šlo na Bardějov do zákopů, Rusové od Mušiny odřízli spojení na Prešov, potom se dělaly obchůdky.
Skrivst òg:MušinaHašek
|
| Podolínec | | |||
| |||||
Podolínec er nemnd av Rechnungsfeldwebel Bautanzel når han fortel om efaringane sine frå fronten i Karpatane. Russarane var komne hit og trua Bardejov vestfrå.
Bakgrunn
Podolínec er ein by i Slovakia, på sørsida av Karpatane like ved grensa til Polen.
Sitat
[III.2] Za tu celou dobu, co jsme stáli pod Bardějovem, jsem si při nákupu dobytka neušetřil víc než něco málo přes dvanáct set korun, a to jsme ještě většinou namísto peněz dávali poukázky se štemplem batalionu, zejména poslední dobou, když jsme věděli, že Rusové na východ od nás jsou v Radvani a na západ v Podolíně.
Skrivst òg:PodolínHašekPudleindePodolinhuPodoliniecpl
|
| Hatvan | | ||||
| ||||||
Illustrovaný svět, 3.6.1904
Hatvan er nemnd avdi jernbanelinja der var blokkert av eit tog med såra. Difor vart avreisa til bataljonen frå Budapest utsett 4 timar. Bataljonen vert lova brød i Hatvan fordi forrige transport ikkje fekk noko. Kompaniet dreg forbi Hatvan på veg til fronten utan at den er nemnd meir. Byen er òg nemnd i tittelen på [III.3].
Bakgrunn
Hatvan er ein by og jernbaneknutepunkt nord-aust for Budapest, på jernbanelinja mot Miskolc.
Jaroslav Hašek og hans XII. Marschbataillon reiste utan tvil forbi her, truleg 1. juli 1915 (dei forlet Bruck kvelden før).
Hatvan vert nemnd alt i 1904 i ei av sogene til Hašek og det er ikkje utenkjeleg at forfattaren vitja byen alt då. Nabobyen Gödöllő er nemnd i same soga[a].
Sitat
[III.2] Potom přišla zpráva, že se pojede ještě až za čtyři hodiny. Trať nahoře na Hatvan že je zastavena vlaky s raněnými. Také se rozšiřovalo po nádraží, že u Jágru srazil se jeden sanitní vlak s nemocnými a raněnými s vlakem vezoucím dělostřelectvo. Z Pešti že tam jedou pomocné vlaky.
Litteratur
- Na svazích Hegyalye, Jaroslav Hašek,3.6.1904 [a]
| a | Na svazích Hegyalye | Jaroslav Hašek | 3.6.1904 |
|
| Subotiště | | |||
| |||||
Szabadka i 1914.
Subotiště vert nemnd av latrine-generalen i Buadapest når han fortel om logistisk rot ved utdeling av gulasj og poteter til troppane i Bosnia.
Bakgrunn
Subotiště kan ikkje identifiserast eintydig ettersom det ikkje finst nokon stasjon med dette namnet i det sørlege Bosnia. Generalen meiner nok heller "stasjonen Subotica på den sørungarske jernbana". Byen er eit viktig jernbaneknutepunkt på linja Budapest - Beograd og mange troppetransport-tog passerte her tidleg i krigen. Sidan 1920 har byen tilhøyrd Serbia men eit fleirtal av innbyggjararane er enno etniske ungarske.
Sitat
[III.2] Při revisi stanice Subotiště na jižní dráze bosenské zjistil jsem, že šest ešalonů nedostalo večeři, poněvadž o ni zapomněli velitelé ešalonů žádat. Šestkrát se na stanici vařil guláš s brambory, a nikdo o něj nežádal.
Skrivst òg:SubotištěHašekSabatkaReinerMaria-TheresiopeldeSzabadkahuСуботицаsr
|
| Watian | | |||
| |||||
Břetislav Hůla si fantasifulle hypotese
© LA-PNP
Watian er nemnd på stasjonen i Budapest når "latrinegeneralen" dreg på stasjonskommandoen for å finna ut kvifor soldatane ikkje hadde fått utdelt gulash. Han vert fortald at marsjbataljonen i det minste vil få utdelt brød på stasjonen i Watian.
Bakgrunn
Watian er ikkje namnet på nokon by i Ungarn og er så godt som sikkert oppstått gjennom feil avskrift av diktering, feil ved reinskriving eller trykkfeil. Det er lite truleg at Hašek (som kunne nokon ungarsk) ville brukt eit så lite ungarsk-lydande namn. Å døma etter den geografiske konteksten i denne delen av romanen er det temmeleg sikkert Hatvan som er meint, ein antakelse som òg er gjort i det ungarske omsetjinga av Den gode soldat Švejk.
For å avklara spørsmålet heilt ut: eit par avsnitt lenger ned fortel "latrinegeneralen" at for to dagar sidan hadde soldatane i ein militærtransport som rulla forbi Hatvan ikkje fått brød "men de vil få det der".
Dette til trass har det førekome minst eitt forsøk på å lokalisera "Watian". Břetislav Hůla hevda at det var ein stad på jernbanelinja mellom Győr og Budapest men nokon slik fanst ikkje og det passar heller ikkje med handlinga. Waitzen, det tyske namnet på Vác i det nordlege Ungarn, er mogeleg reint syntaktisk men heller ikkje dette passar med ruta til Švejk sin marsjbataljon.
Sitat
[III.2] Pokud se týká chleba, obdrží mužstvo ve Watianě na stanici po půl vece.
|
| Rákospalota | | |||
| |||||
Rákospalota er nemnd avdi Švejk var kjend heile vegen frå stasjonen og dit.
Bakgrunn
Rákospalota er ein forstad til Budapest, den ligg aust for Újpest.
Sitat
[III.2] „Poslušně hlásím, pane obrlajtnant, že už se vypravil,“ rozjasněně hlásil Baloun. „Řekl, že pan obrlajtnant bude spokojen a že panu obrlajtnantovi budou všichni závidět. Šel někam z nádraží a říkal, že to tady zná až za Rákošpalotu. Kdyby snad vlak bez něho odjel, že se přidá k automobilové koloně a dohoní nás na nejbližší stanici automobilem.
Skrivst òg:RákošpalotaHašek
|
| Aszód | | ||||
| ||||||
Aszód er nemnd når det etter nok ei utsetjing vert sagt at toget dreg vidare klokka 2 om ettermiddagen mot Gödöllő-Aszód. Kompaniet må ha drege forbi Aszód på veg til fronten utan at den er nemnd meir.
Bakgrunn
Aszód er ein by nord for Budapest, på jernbanelinja mellom Gödöllő og Hatvan.
Sitat
[III.2] Přinesli zprávu z kanceláře velitelství, že se pojede až odpůldne ve dvě hodiny na Gödöllö-Aszód a že se fasuje pro důstojníky na nádražích po dvou litrech červeného vína a láhev koňaku. Říkalo se, že je to nějaká ztracená zásilka pro Červený kříž.
|
| Gumpoldskirchen | | |||
| |||||
Gumpoldskirchen er nemnd når det etter nok ei utsetjing endeleg kjem gode nyheiter: ein Raude Kross-sending med konjakk og Gumpoldskirchen-vin er komen på avvege og kjem no offiserane til gode, spesielt hejtman Hauptmann Ságner.
Bakgrunn
Gumpoldskirchen er ein vinby i Niederösterreich, i distriktet Mödling sør for Wien.
Sitat
[III.2] Říkalo se, že je to nějaká ztracená zásilka pro Červený kříž. Ať se to mělo jak chce, spadlo to přímo s nebe a ve štábním vagoně bylo veselo. Koňak měl tři hvězdičky a víno bylo známky Gumpoldskirchen.
|
| Isatarcsa | | ||||
| ||||||
Isatarcsa er åstaden for Švejk sitt påståtte hønetjuveri. Dette som så mange andre uhell skjer når han vil gjera vel mot sin obrlajtnant. Han vert arrestert av ein Honved-patrulje og førd tilbake til stasjonen der det vert meir hovudbry for Oberleutnant Lukáš. Švejk sa om landsbyen at den hadde tretten gater.
I slutten av kapittelet forsvinn toget bak Isatarcsa når Feldwebel Nasáklo står på stasjonen (i Budapest) og diskuterer prisen med ei prostituert.
Bakgrunn
Isatarcsa er høgst sannsynleg Kistarcsa, er ein liten by rett utafor Budapest. Dette stemmer nokså bra med dei geografiske beskrivelsane av resten av opphaldet i Budapest. Den ungarske overstejaren går òg ut frå dette og "rettar" teksten deretter. Eit kart frå 1910 stadfester at det var ein jernbanelinje og ein stasjon her[a] og det er svært sannsynleg at transporten med Hašek sin XII. Marschbataillon drog forbi her 1. juli 1915.
Sitat
[III.2] Nezbývalo již nic jiného než koupit slepici. Šel jsem tedy za nádražím do Išatarči. Je to vlastně vesnice, jako by to nebylo žádný město, ačkoliv je tam napsáno v první ulici Išatarča vároš. Projdu jednu ulici se zahrádkami, druhou, třetí, čtvrtou, pátou, šestou, sedmou, osmou, devátou, desátou, jedenáctou, až v třinácté ulici na samém konci, kde za jedním domkem už začínaly trávníky, páslo se a procházelo stádo slepic.
Skrivst òg:IšatarčaHašek
Litteratur
| a | Magyarország általános térképe (foktérkép) 1910 körül (1:200 000) |
|
| Transilvania | | |||
| |||||
Transilvania vert nemnd av Švejk; av høna skal det verta så god suppe at det kan luktast heilt til Transilvania.
Bakgrunn
Transilvania er eit område i Romania som fram til 1920 tilhøyrde Ungarn. På den tida var det etnisk meir blanda enn i dag, med store grupper tysk og ungarsk-talande. Området omfattar mesteparten av Romania vest for Karpatane.
Sitat
[III.2] Tak vidíte, pane obrlajtnant, že se dá všechno urovnat,“ řekl Švejk k nadporučíkovi Lukášovi, „nejlepší je, když se všechno obejde bez skandálu, bez velkých ceremonií. Nyní s Balounem vám uvaříme takovou slepičí polévku, že ji bude cítit až do Sedmihradska.“
Skrivst òg:SedmihradskoczSiebenbürgendeTransylvaniaenErdélyhuTransilvaniaro
|
| Filippi | | |||
| |||||
Filippi vert påkalla som trugsmål mot Švejk av Leutnant Dub: "Me møtest ved Filippi". Švejk oppfattar Filippi som ein stad homoseksuelle møtest og har dermed fått set Dub i den kategorien.
Bakgrunn
Filippi var ein by i antikkens Hellas. Leutnant Dub sitt sitat er frå "Julius Caesar" av William Shakespeare, det viser til Caesar sin mordar Brutus, som var mellom taparane i slaget ved Filippi i 42 f.kr.
Plutark skriv om den berømte visjonen Brutus hadde om eit spøkelse, nokon få måneder før slaget. Ei natt såg han ei stor og skuggeaktig form åpenbara seg framfor han og han spurte: «Kva og korfrå er du?» og etterpå svarde: «Eg er den vonde ande, Brutus: me skal atter ein gong møtast ved Filippi.» Han møtte spøkelset att natta før slaget.
Sitat
[III.2] „Pro nás, poslušně hlásím, pane lajtnant. Podívejte se, co má sádla.“ Poručík Dub odcházel bruče: „U Filippi se sejdeme.“ „Cože ti říkal?“ obrátil se k Švejkovi Jurajda. „Ale dali jsme si schůzku někde u Filipy. Voni tihle vznešení páni bejvají obyčejně buseranti.“
Kjelder: Wikipedia
Skrivst òg:Philippien
|
| Praha II. | | |||
| |||||
Praha II. er nemnd i historia til Švejk om to skilde og avdanka fruentimmer som valdtok ein hundreårig mann ved Roztoky.
Svært mange av stadene som er nemnde i romanen ligg innafor bydelen, mellom anna U kalicha. Nesten heile handlinga i dei fyrste sju kapittela av romanen finn stad her.
Bakgrunn
Praha II. er eit adminstrativt distrikt i Praha som omfattar heile Vyšehrad og deler av Vinohrady, Nové město og Nusle.
Fram til 1922 var Praha II.langt mindre enn i dag, og samsvara med Nové město. Det var i denne bydelen Jaroslav Hašek vart fødd, vaks opp, gjekk på skule og seinare fullførde si høgare utdanning. Som vaksen budde han i lange periodar her fram til slutten av 1914.
Demografi
I fylgje folketeljinga frå 1910 hadde Praha II. 81 760 innbyggjarar der 71 761 (87 prosent) oppgav at dei brukte tsjekkisk i daglegtalen.
Kjelde:Seznam míst v království Českém(1913)
Sitat
[III.2] “Vona je to holt vášeň, ale nejhorší je to, když to přijde na ženský. V Praze II byly před léty dvě vopuštěný paničky, rozvedený, poněvadž to byly coury, nějaká Mourková a Šousková, a ty jednou, když kvetly třešně v aleji u Roztok, chytly tam večer starýho impotentního stoletýho flašinetáře a vodtáhly si ho do roztockýho háje a tam ho znásilnily. Co ty s ním dělaly!
Skrivst òg:Praha IIczPrag IIdePrague IIen
Litteratur
|
| Roztoky | | |||
| |||||
Roztoky er nemnd i historia til Švejk om to avdanka sjuskene Mourková og Šousková som valdtok ein hundreåring her.
Bakgrunn
Roztoky er ein liten by ved Vltava like nord for Praha.
Sitat
[III.2] “Vona je to holt vášeň, ale nejhorší je to, když to přijde na ženský. V Praze II byly před léty dvě vopuštěný paničky, rozvedený, poněvadž to byly coury, nějaká Mourková a Šousková, a ty jednou, když kvetly třešně v aleji u Roztok, chytly tam večer starýho impotentního stoletýho flašinetáře a vodtáhly si ho do roztockýho háje a tam ho znásilnily. Co ty s ním dělaly!
|
| Pečky | | |||
| |||||
Pečky stasjon i 1924
Pečky er sentral i ankedota som Švejk fortel i Budapest om tog nummer 4268 som vart ståande på spor 16 her. Denne lange historia som han fortalde i Budapest knekte den brutale Feldwebel Nasáklo fullstendig.
Bakgrunn
Pečky er ein småby i Kolín-distriktet aust for Praha. Den ligg på jernbanelinja mellom Praha og Brno og har stasjon. Derimot er det lite truleg at den hadde 16 spor ettersom byen er svært liten og heller ikkje er noko jernbaneknutepunkt.
Sitat
[III.2] Švejk si mezitím prohlížel číslo na ručnici a ozval se: „4268! Takový číslo měla jedna lokomotiva v Pečkách na dráze na šestnácté koleji. Měli ji odtáhnout do depot v Lysý nad Labem, ku správě, ale vono to tak lehce nešlo, poněvadž, pane šikovateli, ten strojvůdce, který ji tam měl odtáhnout, měl velmi špatnou paměť na čísla.
Litteratur
|
| Lysá nad Labem | | |||
| |||||
Lysá nad Labem er med i ankedota til Švejk om tog nummer 4268 som skulle til depotet her. Sjå Pečky.
Bakgrunn
Lysá nad Labem er ein by ved Labe (Elbe) nord-aust for Praha.
Sitat
[III.2] Švejk si mezitím prohlížel číslo na ručnici a ozval se: „4268! Takový číslo měla jedna lokomotiva v Pečkách na dráze na šestnácté koleji. Měli ji odtáhnout do depot v Lysý nad Labem, ku správě, ale vono to tak lehce nešlo, poněvadž, pane šikovateli, ten strojvůdce, který ji tam měl odtáhnout, měl velmi špatnou paměť na čísla.
|
| Klokoty | | |||
| |||||
Klokoty er nemnd av Offiziersdiener Baloun som var på pilgrimsferd dit for å be Herren rå med glupskheita si.
Bakgrunn
Klokoty er ein pilgrims-stad ein kort gåtur vest for Tábor, no ein del av bydistriktet.
Sitat
[III.2] Baloun zaúpěl, že už ztratil důvěru v pána boha, poněvadž už kolikrát se modlil, aby mu dal tolik síly a nějak mu ten jeho žaludek sescvrknul. „To se nedatuje vod týhle vojny,“ zabědoval, „to už je stará nemoc, tahle moje žravost. Kvůli ní chodila žena s dětma na pouť do Klokot.“ „To znám,“ poznamenal Švejk, „to je u Tábora a mají tam bohatou panenku Marii s falešnejma briliantama, a chtěl ji vokrást jeden kostelník vodněkud ze Slovenska. Moc nábožnej člověk.
|
| Madrid | | |||
| |||||
Plaza Mayor.
Madrid er nemnd av Einjährigfreiwilliger Marek i samband med kommandanten i Madrid som åt tenaren sin under Napoleonskrigane. Denne soga har likskapar med opplysningar forfattaren kom med i Del ein. Sjå Fernando og Toledo.
Bakgrunn
Madrid er hovudstad i Spania og landets største by med 3,2 millionar innbyggjarar. Den er tredje største byen i EU. Frå 1808 til 1813 var Madrid okkupert av franske troppar og Napoléon sin bror, Joseph vart innsett som konge. Kjend er oppstanden i Madrid 2.mai 1808, datoen er nasjonal heilagdag.
Opplysningane som vert gitt i romanen er tvilsame. Madrid opplevde inga lang beleiring under Napoleonskrigane, det gjorde heller ikke Toledo. Den mest sannsynlege historiske hendinga er nok beleiringane av Zaragoza.
Sitat
[III.2] „My vás proto neodsuzujeme,“ řekl jednoroční dobrovolník, „naopak je vidět, že z vás bude dobrý voják. Když Francouzi za napoleonských válek obléhali Madrid, tu španělský velitel Madridu, než by vydal pevnost z hladu, snědl svého adjutanta bez soli.“
|
|
III. Det ærerike samanbrotet |
| |
2. I Budapest | |||
| © 2008 - 2024 Jomar Hønsi | Sist oppdatert: 20.11.2024 |