Den gode soldat Švejk

	Regimentskanzlei Bruck a.d. Leitha
Bruck a.d. Leitha, Schloss Prugg
KartSøk

Regimentskanzlei heldt til i Schloss Prugg.

Josef Novotný skreiv at IR. 91 sin erstatningsbataljon heldt til i eit gamalt slott på austerriksk jord, utan tvil Schloss Prugg.

Platzkommando, Kirchengasse 27.

Wolfgang Gruber,2013

Regimentskanzlei Bruck a.d. Leitha er åstaden for handling i store deler av [II.4] der Oberleutnant Lukáš vert kalla inn på teppet av Oberst Schröder for å forklara seg om episoden med herr Kakonyi.

Bakgrunn

Regimentskanzlei Bruck a.d. Leitha (Regimentskontoret) viser til kontora til Ersatzbataillon IR. 91 i perioden då bataljonen var forlagde i Királyhida[1]. Sjå Regimentskommando for vidare opplysningar.

1. Erstatningsbataljonen til IR. 91 var forlagde her frå 2. juni 1915 til 1. november 1918.

Plassering

Josef Novotný fortel at regimentskommandoen og kontora deira heldt til i "det gamle slottet på austerriksk jord", ein halv time til tre kvarters gange frå Brucker Lager [a]. This strongly suggests that the location was Schloss Prugg in Bruck an der Leitha as it was the only chateau in the vicinity. The distance from the Mannschaftsbaracken is around 3 kilometres so this also fits with Prugg.

I 1915 var Karl Schlager dessutan Platzkommandant i Bruck og k.u.k. Platzkommando låg i Kirchengasse 27. Kor mykje han brukte dette som kontor er umogeleg å vita men det er uansett lite truleg at saker som dreia seg om regimentet hans vart ordna herfrå.

Josef Novotný

Sitat

[II.4] Plukovník Schröder se zalíbením pozoroval bledý obličej nadporučíka Lukáše, s velkými kruhy pod očima, který v rozpacích nedíval se na plukovníka, ale úkradkem, jako by něco studoval, díval se na plán dislokace mužstev ve vojenském táboře, který byl také jedinou ozdobou v celé kanceláři plukovníka.

[II.4] Z kanceláře pluku byly potom poslány k divisijnímu soudu vaše raporty k porovnání rukopisu Švejkova a zde máte výsledek.“

[II.4] Obršt běhal po kanceláři jako pominutý, nakonec si sedl a řekl: ,Rozvažte si to dobře, já vás předám divizijnímu soudu pro vzpouru.

[II.5] Poslušně hlásím, pane rechnugsfeldvébl, že mám tyhle papíry, který mně napsali v regimentskanceláři, vodevzdat vám. Je to kvůli lénungu a zapsání mě na frpflégung.

[II.5] V regimentskanceláři byl jsem pár minut, až přišel pan obrst a ten mně trochu vynadal a řekl, že se mám ihned u vás, pane obrlajtnant, hlásit jako ordonanc, a poručil mně, abych vám oznámil, že vás žádá, abyste hned přišel k němu kvůli marškumpačce. Je už tomu víc než půl hodiny, ale von pan obrst nevěděl, že mne ještě potáhnou do regimentskanceláře a tam že budu sedět ještě přes čtvrt hodiny, poněvadž mám za tu celou dobu zadrženej lénunk a měl mně být vyplacen od regimentu, a ne od kumpačky, poněvadž jsem byl vedenej jako regimentsarestant.

[II.5] Ozvalo se zvonění telefonu. Účetní šikovatel skočil k nasluchátku a mrzutě je odhodil: "Musím jít do regimentskanceláře. Tak najednou, to se mně nelíbí." Švejk byl opět sám. Za chvíli ozval se opět telefon. Švejk se počal dorozumívat: "Vaněk? Ten šel do regimentskanceláře. Kdo je u telefonu?

Kjelder: Josef Novotný

Skrivst òg:Regimental officeenPlukové kancelářczRegimentskontoretno

Litteratur

• Z mých válečných pamětí, Josef Novotný (ed. Jan Ciglbauer),2021 [a]

	Divisionsgericht
Søk Švejkův slovník

Schematismus für das k.u.k. Heer (s. 126)1914

Divisionsgericht er nemnd 16 gonger i Den gode soldat Švejk.

Divisionsgericht er åstad for ein del av handlinga i [II.4], nemleg avhøyret av Švejk og Sappeur Vodička etter affæren med herr Kakonyi i Királyhida. Forhøyret vart utført av Auditor Ruller på kontor nummer 8. Etter forhøyret vart dei sette inn i arresten ved domstolen i påventa av lauslating.

Det går fram av handlinga at domstolen heldt til i Brucker Lager og det vert avslørd at rettskontora låg i ein annan bygning enn Hauptwache, etter alt å døma på andre sida av same gata.

Bakgrunn

Divisionsgericht (Divisjonsdomstol) er ikkje påvist at fanst i Brucker Lager. Rettnok heldt Divisionskommando til i leiren men det er uvisst om det var ein domstol knyta til denne.

Teksten i Den gode soldat Švejk som sler fast at rettskontora låg ovafor Hauptwache tyder på at ein rettsinstans faktisk heldt til i bygningen til Divisionskommando.

I fylgje Schematismus låg dei næraste militærdomstolane i Sopron, Wien og Pozsony [a].

Sitat

[II.4] „Vy tedy již o tom víte, že váš sluha Švejk nalézá se ve vazbě a bude pravděpodobně dodán k divisijnímu soudu?“

[II.4] Náš důstojník není chráněn před urážkami takové civilní maďarské redaktorské svině, a teprve na základě našeho ostrého vystoupení, respektive telegramu našeho divisijního soudu, učinilo státní návladnictví v Pešti kroky, aby byla provedena nějaká zatčení ve všech zmíněných redakcích.

[II.4] Mě pověřil divizijní soud, jako vašeho představeného, vyslechnouti vás a zasílá mně současně celé spisy týkající se vyšetřování.

[II.4] U divizijního soudu, v baráku opatřeném mřížemi, vstávali podle předpisu v sedm hodin ráno a dávali do pořádku kavalce válející se v prachu po zemi.

[II.4] Obršt běhal po kanceláři jako pominutý, nakonec si sedl a řekl: ,Rozvažte si to dobře, já vás předám divizijnímu soudu pro vzpouru.

[II.4] Pokračujíce na cestě k výslechu do kanceláří divizijního soudu, které byly umístěny na druhé straně v jiném baráku, sapér Vodička uvažoval se Švejkem, kdy vlastně přijdou před řádný soud.

[II.4] Vstoupili právě do baráku s kancelářemi divizijního soudu a patrola je ihned odvedla do kanceláře číslo 8, kde za dlouhým stolem s haldami spisů seděl auditor Ruller.

[II.4] "Nemyslete si, že se budete u divisionsgerichtu válet dál kvůli nějaké hloupé rvačce a vyhnete se na nějaký čas frontě. Kvůli vám jsem musel telefonovat až s armádním gerichtem, vy hňupi."

[II.4] Poněvadž v kanceláři šli si vojenští písaři pro mináž, byl nucen voják, který je vedl, přivést je prozatím nazpátek do vězení divizijního soudu, což se neobešlo bez proklínání z jeho strany, které adresoval na nenáviděnou rasu vojenských písařů.

[II.4] "Milej hochu," řekl Švejk dobrácky, "já dobře nechápu, jak tě to nemůže těšit, že nás divisionsgericht ouředně uznal za docela slušný lidi, proti kerým nic nemůže mít.

[II.5] I z toho jsem se dostal a uznali mou nevinnost a poslali mé k regimentsraportu a zastavili u divizijního soudu celý vyšetřování.

[II.5] "Pro Ježíše Krista, a to říkáš, že jseš z Prahy. Ty se vo nic nestaráš. Kde lítáš celý dni?" "Já jsem teprve přišel před hodinou vod divizijního soudu."

Skrivst òg:Divisional CourtenDivizijní soudczDivisjonsdomstolno

Litteratur

• Die „Abenteuer des Braven Soldaten Schwejk” in Österreich, Klara Köttner-Benigni - Konrad Biricz,1983
• Schematismus für das k.u.k. Heer (s. 126), K.k. Hof und Staatsdruckerei,1914 [a]

	Divisionskommando
Királyhida, Lagerstrasse
Søk

Militär-Adressbuch für Wien und Umgebung,1913

Josef Novotný nemner Divisionskommando.

Divisionskommando er nemnd av Oberst Schröder når han fortel Oberleutnant Lukáš at han derfrå fekk tilsendt nokre aviser som hadde skrive om skandalen som oppstod grunna brevet hans til Etelka Kakonyi. Mellom desse avisene var Pester Lloyd, Pesti Hírlap, Sopronyi Napló, Pesti Napló, Komárenský večerník og nokre ikkje namngjevne aviser frå Pozsony.

Bakgrunn

Divisionskommando (Divisjonskommando) heldt til i ei brakke i Altes Lager (den gamle leiren) i Brucker Lager, på nordsida av Lagerallee, på motsett side av Hauptwache. Kva funksjon den hadde og kva divsisjon den rådde over er derimot uklårt. Leiren hadde òg brakker for Korpskommando og ein Brigadekommando[a]. Det kan vera brakkene var reservert for leiinga til avdelingar som til ei kvar tid heldt til i leiren, at dei aldri tilhøyrde ein bestemt brigade/divisjon/korps.

Den gode soldat Švejk i fangeskap

I denne korte boka er divisjonskommandoen ikkje nemnd men det er snakk om brigadekommandoen til den såkalla "Grøne brigade". Dermed er det klårt at forfattaren legg inn tema frå fronten. Fleira kjelder, mellom anna Jan Eybl, viser til brigaden som enten Jernbrigade (železná brigáda) eller den Grøne brigade (zelená brigada). I begge tilfella vil det vera snakk om 17. Infanteriebrigade, eininga som Infanterieregiment Nr. 91 rapporterte til under mesteparten av krigen.[1]

Josef Novotný

Sitat

[II.4] "Tím ovšem," důrazné řekl plukovník, pase se nad bledou tváří nadporučíka Lukáše, "není celá záležitost ukončena. Jest jisté, že místní veřejnost byla pobouřena celým případem vašeho sluhy Švejka, a ona aféra uvádí se v souvislosti i s vaším jménem, pane nadporučíku. Z velitelství divize byl nám dodán již jistý materiál. Máme zde některé časopisy, které se zabývaly tímto případem. Můžete mně to přečíst nahlas."

Kjelder: Josef Novotný

Skrivst òg:Divisional commandenVelitelství divizeczDivisjonskommandono

Litteratur

• Z mých válečných pamětí, Josef Novotný (ed. Jan Ciglbauer),2021 [a]
• Die „Abenteuer des Braven Soldaten Schwejk” in Österreich, Klara Köttner-Benigni - Konrad Biricz,1983
• Dobrý voják Švejk v zajetí, Jaroslav Hašek,1917 [1]

	Pester Lloyd
Budapest V./742, Mária-Valéria-utzca 12
Wikipedia deenhuno KartSøk Švejkův slovník

Pester Lloyd,14.6.1915

Redaksjonslokala til Pester Lloyd.

Budapest közigazgatási térképsorozata,1908

Pester Lloyd,6.5.1915

Budapesti Czim-és lakás jegyzék, 1910

Pester Lloyd er nemnd 4 gonger i Den gode soldat Švejk.

Pester Lloyd er nemnd av Oberst Schröder når han fortel Oberleutnant Lukáš at han frå Divisionskommando fekk tilsendt nokre aviser som hadde skrive om skandalen som oppstod grunna sistnemnde sitt brev til Etelka Kakonyi. Mellom desse avisene var Pester Lloyd, Pesti Hírlap, Sopronyi Napló, Pesti Napló, Komárenský večerník og nokre ikkje namngjevne aviser frå Pozsony. Pester Lloyd var ei av avisene som trykte artikkelen til parlamentsmedlem Barabás som Lukáš måtte lesa høgt for Schröder.

Bakgrunn

Pester Lloyd var ei tyskspråkleg dagsavis som kom ut i Budapest frå 1854 til 1945. Den kom ut morgon og kveld og var den største tyskspråklege avisa i Ungarn. Parallen til Prager Tagblatt er tydeleg: den jødiske bakgrunnen, liberal-demokratisk tendens, solid journalistikk og bruk av framståande bidragsytarar.

Redaksjonslokala til avisa låg sentralt i Pest, like ved breidda av Donau. Sjefsredaktør i 1915 var Josef Vészi, ansvarleg redaktør Dr. Siegmund Schiller[a] (un. Schiller Zsigmond).

Eksisterer enno

Avisa gjenoppstod i 1994, no som vekeavis. Frå 2009 har den berre kome ut som nettavis. Dei historiske utgåvene er tilgjengelege på nett hjå ÖNB.

Béla Barabás

Det er ikkje funne prov på at Pester Lloyd trykte noko innlegg av parlamentsmedlem Barabás men tidleg i mai 1915 rapporterte avisa frå ein debatt i det ungarske parlamente der Barabás skulda Austerrike for ikkje å yta like mykje til krigsinnsatsen som Ungarn, og nemnde eksplisitt "visse austerrikske nasjonar" (dvs. tsjekkarar)[b].

Den gode soldat Švejk i fangeskap

Forteljinga om skandalen med ekteparet Kakonyi har ein forløpar frå forfattaren sjølv. Den var med i den korte romanen Dobrý voják Švejk v zajetí frå 1917, rettnok med eit delvis annaleis bakteppe. Tre ungarske aviser skreiv om slagsmålet men Pester Lloyd og parlamentsmedlem Barabás er ikkje nemnde.[1]

Sitat

[II.4] „To je v ,Pester Lloydu’?“ otázal se plukovník.

[II.4] Čtenáři ,Pester Lloydu’ jistě se zájmem budou sledovati vývin vyšetřování a neopomeneme je ujistit, že je blíže seznámíme s touto událostí eminentní důležitosti.

[II.4] „To je známá bestie, pane nadporučíku; ale dřív, nežli se to dostalo do ,Pester Lloydu’, byl již tento článek uveřejněn v ,Pesti Hírlap’. Nyní mně přečtěte úřední překlad z maďarštiny článku v šoproňském časopise ,Sopronyi Napló’.“

[II.4] Toto se týká zejména jednoho pána, který se dle doslechu zdržuje doposud beztrestně ve vojenském táboře a stále ještě nosí odznaky svého ,papageiregimentu’ a jehož jméno bylo též uveřejněno předevčírem v ,Pester Lloydu’ a ,Pesti Napló’. Jest to známý český šovinista Lükáš, o jehož řádění bude podána interpelace naším poslancem Gézou Savanyú, který zastupuje okres királyhidský.“

Litteratur

• Verlag Pester Lloyd Gesellschaft, Pester Lloyd,14.6.1915 [a]
• Die Frühjahrtagung des Parlaments, Pester Lloyd,6.5.1915 [b]
• Dobrý voják Švejk v zajetí, Jaroslav Hašek,1917 [1]

	Regimentskommando
Bruck a.d. Leitha, Schloss Prugg
KartSøk

Josef Novotný noterte at IR. 91 sin erstatningsbataljonskommando heldt til i eit gamalt slott på austerriksk jord, utan tvil Schloss Prugg.

Oberst Alfred Steinsberg som kommandant for IR. 91 i felten i 1915.

. Fond Jan Ev. Eybl.

© SOkA Beroun

Regimentskommando er nemnd 4 gonger i Den gode soldat Švejk.

Regimentskommando er nemnd av av Oberst Schröder i det han utforma ei tilbakevising av skuldigane mot Oberleutnant Lukáš somom fram i den ungarske pressa etter skandalen i Sopronyi utca.

Bakgrunn

Regimentskommando (Regimentskommandoen) viser her til kommandoen for Ersatzbataillon IR. 91, ikkje til regimentskommandoen som var i felten.

Ersatzbataillon

Erstatningsbataljonen til Infanterieregiment Nr. 91 var opprinneleg forlagd i Budějovice men vart flytta til Bruck an der Leitha den 1. juni 1914. Bataljonskommandant ved krigsutbrotet var Oberst Johann Splichal men han vart send til fronten umiddelbart og erstatta av den pensjonerte Oberst Karl Schlager alt i august. Den 26. juli 1915 vart Schlager i sin tur etterfulgd av Major Benedikt Pallweber (1868-1934). Den 1. mai 1917 tok Oberstleutnant Gustav Jausen (1871-?) over stillinga. Jausen var bataljonskommandant resten av krigen. Sjå Regimentskanzlei Bruck a.d. Leitha for vidare opplysningar.

Feldregiment

Grunna Hašek sin vane med å sjonglera med militær-einingar og -terminologi er det på sin plass med eit par ord om den eigentlege Regimentskommando. I åra før 1914 heldt denne til i Karlín men under krigen var den naturleg nok ved fronten saman med regimentet: i Serbia (1914), Karpatane, Galicia, Volhynia (1915), Isonzo (1915-1916), Tyrol (1916), Isonzo (1916-1917), Piave (1917-1918) og til slutt Serbia (1918). Under Jaroslav Hašek si tenestetid i felten i 1915 var Oberst Alfred Steinsberg kommandant. Ein anna framståande sjef for regimentet var Rudolf Kießwetter som etter krigen var ein viktig bidragsytar til kunnskap om regimentet. Han dessutan regimentet sin siste kommandant.

Sitat

[II.3] Pán se chytil za hlavu, přičemž spustil celou řadu výčitek, že byl taky rezervním lajtnantem, teď že by rád sloužil, ale že má ledvinovou nemoc. Za jeho časů že nebylo tak důstojnictvo rozpustilé, aby rušilo klid domácnosti. Že psaní pošle na velitelství pluku, do ministerstva vojenství, uveřejní je v novinách.

[II.4] Přirozeně, že jsem se jménem velitelství pluku o to postaral, aby byla dána do všech novin jménem divisijního soudu oprava na všechny ty ničemné články zdejších novin. Dnes se to rozešle a doufám, že jsem učinil vše, abych napravil, co se stalo darebáckým chováním těch žurnalistických maďarských civilních potvor.

Myslím, že jsem to dobře stylisoval:

Divisijní soud čís. N a velitelství pluku čís. N prohlašuje, že článek uveřejněný ve zdejším časopise o domnělých výtržnostech mužstva pluku čís. N nezakládá se v ničem na pravdě a od první až do poslední řádky vymyšlen a že vyšetřování zavedené proti oněm časopisům přivodí přísné potrestání vinníků.

Divisijní soud ve svém přípise na velitelství našeho pluku,“ pokračoval plukovník, „přichází k tomu mínění, že se vlastně o nic jiného nejedná než o soustavné štvaní proti vojenským částem přicházejícím z Cislajtanie do Translajtanie.

Kjelder: Josef Novotný

Skrivst òg:Regimental commandenPlukové velitestvíczRegimentskommandoenno

Litteratur

• Z mých válečných pamětí, Josef Novotný (ed. Jan Ciglbauer),2021 [a]

	Pest Parlament
Budapest V., Országház tér
Wikipedia czdeenhu KartSøk

Budapest, Országház, 1907

Pester Lloyd,8.10.1902

Budapesti Czim-és lakás jegyzék, 1910

Národní politika,9.2.1902

Pest Parlament vert nemnd i artikkelen som parlamentsmedlem Barabás signerte i Pester Lloyd og Pesti Hirlap etter skandalen i Királyhida.

Bakgrunn

Pest Parlament viser til det ungarske nasjonalforsamlinga (Magyar Országgyűlés) som heldt til (og held til) i Pest. I motsetning til det austerrikske Reichsrat fungerte det gjennom heile krigen og den nemnde Barabás var ein av utsendingane.

Historie

Den ungarske riksforsaminga har ei historie tilbake til middelalderen og kom saman i ulike byar opp gjennom åra. Det var ikkje før i 1848 den vart lagd til Pest og fyrst etter Ausgleich møttest den på jamnt grunnlag. Stemmerett var det berre priviligerte grupper som hadde. Sjølv i åra fram mot 1914 hadde under 10 prosent of befolkninga stemmerett og minoritetar som slovakar og rumenarar vart sterkt underrepresentert[1].

Parlamentet hadde eit øvre og eit lågare kammer, i så måte likt t.d. det austerrikske Reichsrat eller det Britiske parlamentet. Det siste valget før krigen fann stad i juni 1910. Ungarn var delt inn i 413 enkeltmanns valgdistrikt.

1. I fylgje engelsk og tysk Wikipedia.

Bygningen

Den monumentale parlamentsbygningen (Országház) i neo-gotisk stil er relativt ny, opna så seint som i 1902. Den ligg ved breidda av Donau i Pest-sida og er enno i dag den største bygningen i Ungarn og dessutan eit populært turistmål.

Stormfull opning

Fyrste sesjonen i den nye praktbygningen fann stad 8. oktober 1902 og gjaldt berre underhuset (overhuset heldt enno til i Nasjonalmuseet). Det var inga storstild offisiell opning men fyrste debatten var uvanleg livleg. Ingen andre enn parlamentsmedlem Barabás frå Sjølvstendepartiet tok ordet og hevda mellom ikkje viste seg i Ungarn utanom når han var på manøvrar eller ville ha høgare finansielle bidrag og at ynskjet hans var å utsletta den ungarske nasjon. Innlegget og den påfylgjande debatten førde til høglydd uro, på eit vis ein sjeldan opplevde i den gamle salen[a].

Sitat

[II.4] Upozornili jsme již jednou na řádění pluku No ... v Debrecíně, jehož výtržnosti byly přetřásány i odsouzeny pešťskou sněmovnou a jehož plukovní prapor později na frontě byl - Konfiskováno

[II.4] Že se věcí bude zabývat peštská sněmovna, je nabíledni, aby nakonec se ukázalo jasné, že čeští vojáci, projíždějící Uherským královstvím na front, nesmí považovat zemi koruny svatého Štěpána, jako by ji měli v pachtu.

Skrivst òg:Budapest DietParrottPest AssemblySadlon

Litteratur

• Die erste Sitzung im neue Parlamente, Pester Lloyd,8.10.1902 [a]
• Sturm–féle országgyülési almanach 1910–1915, Ferenc Végváry - Ferenc Zimmer
• Z domova i ciziny, Národní politika,9.10.1902

	Militärkommando
Wikipedia deen KartSøk

Erkehertug Friedrich sitt slott tena som hovudkvarter for k.u.k. Armeeoberkommando frå 1914 til 1916.

Militärkommando er nemnd in artikkelen parlamentsmedlem Barabás skreiv Pester Lloyd etter affæren med herr Kakonyi og slagsmålet i Királyhida.

Bakgrunn

Militärkommando viser i denne samanhengen etter alt å døma til AOK, den høgaste operative militære leiinga under krigen. Frå krigsutbrotet var den formelt leia av erkehertug Friedrich men i praksis var krigføringa styrd av k.u.k. Generalstab ved Feldmarschall Conrad. På tida for handlinga i Den gode soldat Švejk heldt Armeeoberkommando til i Teschen (no Cieszyn)[a], i slottet som Friedrich sjølv eigde[b].

Omgrepa Oberkommando og Militärkommando viser i Den gode soldat Švejk begge truleg til AOK, sjølv om kommandoar på underordna nivå ikkje kan sjåast vekk frå.

Sitat

[II.4] Jest rozhodné povinností úřadů vyšetřiti tento zločin a optati se vojenského velitelství, které jisté již se touto aférou zabývá, jakou úlohu v tom bezpříkladném štvaní proti příslušníkům Uherského království hraje nadporučík Lukasch, jehož jméno uvádí se po městě ve spojitosti s událostmi posledních dnů, jak nám bylo sděleno naším místním dopisovatelem, který sebral již bohatý materiál o celé aféře, která v dnešní vážné době přímo křičí.

Skrivst òg:Military Headquartersen

Litteratur

• AT-OeStA/KA FA AOK Armeeoberkommando (AOK), 1914-1918 (Bestand), ÖStA/Kriegsarchiv [a]
• Habsburg Palace, Cieszyn, Wikipedia.org [b]
• Conrad von Hötzendorf und das AOK, ÖStA,2014

	Pesti Hírlap
Budapest V./1062, Vaczi körut 78
Wikipedia hu KartSøk Švejkův slovník

Nyhende om gjenerobringa av Lwów.

Pesti Hírlap,23.6.1915

Redaksjonslokala til Pesti Hírlap.

Budapest közigazgatási térképsorozata,1908

Redaktør Imre Légrády.

Budapesti Czim-és lakás jegyzék,1910

Pesti Hírlap er nemnd av Oberst Schröder når han fortel Oberleutnant Lukáš at han frå Divisionskommando tilsendt nokre aviser som hadde skrive om skandalen som oppstod grunna brevet hans til Etelka Kakonyi. Mellom desse avisene var Pester Lloyd, Pesti Hírlap, Sopronyi Napló, Pesti Napló, Komárenský večerník og nokre ikkje namngjevne aviser frå Pozsony.

Bakgrunn

Pesti Hírlap var ei dagsavis som kom ut i Budapest frå 1878 til 1944. Aviser med same namn kom òg ut i tidsromma 1841-1849, 1866-1870, 1990-1994 og 2019-no (2023).

Redaksjonslokala til avisa låg sentralt i Pest, nær Nyugati jernbanestasjon. Fram til århundreskifet var avisa rekna som moderat konservativt/liberal. I 1902 vart dr. Imre Légrády (1869-1932) ansvarleg redaktør og under hans tid endra den seg i nasjonalistisk retning. Under krigen var han enno redaktør og opplaget var no rundt 500,000, noko som gjorde den til nest største dagsavisa i Ungarn. Pesti Hírlap dreiv òg sitt eige forlag[a].

Den gode soldat Švejk i fangeskap

Forteljinga om skandalen med ekteparet Kakonyi har ein forløpar frå forfattaren sjølv. Den var med i den korte romanen Dobrý voják Švejk v zajetí frå 1917, rettnok med eit delvis annaleis bakteppe. Tre ungarske aviser skreiv om slagsmålet, mellom dei Pesti Hirlap. Barabáš er derimot ikkje nemnd.[1]

Tamás Herczeg

Sitat

[II.4] „To je známá bestie, pane nadporučíku; ale dřív, nežli se to dostalo do ,Pester Lloydu’, byl již tento článek uveřejněn v ,Pesti Hírlap’. Nyní mně přečtěte úřední překlad z maďarštiny článku v šoproňském časopise ,Sopronyi Napló’.“

Kjelder: Tamás Herczeg

Litteratur

• Pesti Hírlap (napilap, 1878–1944), Wikipedia.hu [a]
• Pesti Hírlap 1841-1944, Digitheca
• Dobrý voják Švejk v zajetí, Jaroslav Hašek,1917 [1]

	Soproni Napló
Sopron, Deáktér 50
Wikipedia hu KartSøk Švejkův slovník

Soproni Napló,7.6.1915

Ein av dei få gongene Királyhida vart nemnd i Soproni Napló.

Soproni Napló,22.10.1915

Soproni Napló er nemnd av Oberst Schröder når han fortel Oberleutnant Lukáš at han frå Divisionskommando fekk tilsendt nokre aviser som hadde skrive om skandalen som oppstod grunna brevet hans til Etelka Kakonyi. Mellom desse avisene var Pester Lloyd, Pesti Hírlap, Sopronyi Napló, Pesti Napló, Komárenský večerník og nokre ikkje namngjevne aviser frå Pozsony.

Soproni Napló kom det to artiklar etter kvarandre om hendinga i Királyhida, fulle av indignasjon over oppførselen til tsjekkiske soldatar både i Ungarn og ved fronten.

Bakgrunn

Soproni Napló (undertittel Sopronmegye - Sopron fylke) var ei avis som kom ut i Sopron frå 1906 til 1919. I starten kom den ut to gonger i veka, og frå 1908 alle dagar utanom måndag. Den titulerte seg sjølv som ei politisk avis, men kva retning den stod for er ikkje klårt. Avisa var i storformat og i 1915 kom avisa jamnt ut med fire sider.

Redaksjonslokala til avisa låg nær sentrum av byen, på Deák tér. Fyrste sjefsredaktør var László Rábel som vart etterfylgd av Odo Röttig. Kven som hadde stillinga i 1915 er ikkje kjendt. Avisa vart trykt og utgjeven av Gustav Röttig & Sohn i Sopron.

Den gode soldat Švejk i fangeskap

Forteljinga om skandalen med ekteparet Kakonyi har ein forløpar frå forfattaren sjølv. Den var med i den korte romanen Dobrý voják Švejk v zajetí frå 1917, rettnok med eit delvis annaleis bakteppe. Tre ungarske aviser skreiv om slagsmålet, mellom dei Šoproňské listy som nok er ei tsjekkisk omsetjing av Soproni Napló.[1]

Tamás Herczeg

Sitat

[II.4] „To je známá bestie, pane nadporučíku; ale dřív, nežli se to dostalo do ,Pester Lloydu’, byl již tento článek uveřejněn v ,Pesti Hírlap’. Nyní mně přečtěte úřední překlad z maďarštiny článku v šoproňském časopise ,Sopronyi Napló’.“

[II.4] „O některých nejdůležitějších věcech,“ pláče ,Sopronyi Napló’, šoproňský deník, „se povážlivě mlčí a ničeho se nepíše. Každý z nás ví, co to je český voják v Uhrách i na frontě. My všichni víme, jaké věci Češi provádí, co je tu v činnosti a jak to u Čechů vypadá a kdo to způsobuje.

Kjelder: Tamás Herczeg

Skrivst òg:Sopronyi NaplóHašek

Litteratur

• Soproni Napló 1906-1919, Digitheca
• Dobrý voják Švejk v zajetí, Jaroslav Hašek,1917 [1]

	Pesti Napló
Budapest IV./3912, Andrássy út. 27
Wikipedia enhu KartSøk

Pesti Napló,4.6.1915

Redaksjonslokala til Pesti Napló i 1910.

Budapest közigazgatási térképsorozata,1908

Budapesti Czim-és lakás jegyzék,1910

Pesti Napló er nemnd av Oberst Schröder når han fortel Oberleutnant Lukáš at han frå Divisionskommando fekk tilsendt nokre aviser som hadde skrive om skandalen som oppstod grunna brevet hans til Etelka Kakonyi. Mellom desse avisene var Pester Lloyd, Pesti Hírlap, Sopronyi Napló, Pesti Napló, Komárenský večerník og nokre ikkje namngjevne aviser frå Pozsony.

Bakgrunn

Pesti Napló var ei dagsavis som kom ut i Budapest frå 1850 til 1939.

Redaksjonslokala til avisa låg i 1910 på Andrassy utca i Pest, like ved statsoperaen. Same året flytta dei til Podmaniczky utca ved Nyugati stasjon. Frå 11. august 1914 kom dei ut med adresse på paradegata Váci körut der òg konkurrenten Pesti Hírlap heldt til.

Den gode soldat Švejk i fangeskap

Forteljinga om skandalen med ekteparet Kakonyi har ein forløpar frå forfattaren sjølv. Den var med i den korte romanen Dobrý voják Švejk v zajetí frå 1917, rettnok med eit delvis annaleis bakteppe. Tre ungarske aviser skreiv om slagsmålet, men Pesti Napló er ikkje mellom desse.[1]

Sitat

[II.4] Toto se týká zejména jednoho pána, který se dle doslechu zdržuje doposud beztrestně ve vojenském táboře a stále ještě nosí odznaky svého ,papageiregimentu’ a jehož jméno bylo též uveřejněno předevčírem v ,Pester Lloydu’ a ,Pesti Napló’. Jest to známý český šovinista Lükáš, o jehož řádění bude podána interpelace naším poslancem Gézou Savanyú, který zastupuje okres királyhidský.“

Kjelder: Tamás Herczeg

Litteratur

• Pesti Napló 1906-1919, Digitheca
• Dobrý voják Švejk v zajetí, Jaroslav Hašek,1917 [1]

	Vekeavisa i Királyhida
Søk

Noka vekeavis i Királyhida fanst ikkje.

Klara Köttner-Benigni,1983

Der neue Bezirksbote,13.6.1915

Vekeavisa i Királyhida er nemnd av Oberst Schröder når han fortel Oberleutnant Lukáš at vekeavisa i Királyhida hadde skrive om skandalen som oppstod etter at Švejk overleverte det komprommiterande brevet til Etelka Kakonyi..

Bakgrunn

Vekeavisa i Királyhida (A királyhidai hetilap) er utan tvil ei påfunne avis for det vart ikkje gjeve ut noka slik i Királyhida på den aktuelle tida. Bortsett frå militærleiren og øvingsområdet var Királyhida var ei buseting med rundt 1 000 innbyggjarar, knapt ein marknad for ei vekeavis[a]. I tillegg oppgav berre om lag 60 prosent ungarsk som sitt daglegtalespråk.

Sjølv i den langt større austerrikske tvillingbyen Bruck an der Leitha vart det ikkje gjeve ut noko slik avis. Nyhende frå området vart dekka av vekeavisa Der neue Bezirksbote für den politischen Bezirk Bruck a.d. Leitha. Den kom ut i Schwechat på sundagar.

Sitat

[II.4] „Stejně líbezně, pane nadporučíku,“ ozval se plukovník Schröder, „píše o vás též týdeník v Királyhidě a potom prešburské listy. To vás ale už nebude zajímat, poněvadž je to na jedno kopyto. Politicky dá se to odůvodnit, poněvadž my Rakušané, ať jsme Němci, nebo Češi, jsme proti Maďarům přece jen ještě hodně...

Skrivst òg:Týdeník v KirályhiděczKirályhidaer WochenschriftdeThe weekly in KirályhidaenA királyhidai hetilaphu

Litteratur

• Die „Abenteuer des Braven Soldaten Schwejk” in Österreich, Klara Köttner-Benigni - Konrad Biricz,1983 [a]

	Komárom Kveldsblad
KartSøk Švejkův slovník

Komáromi Ujság,10.6.1915

Komárom Kveldsblad er nemnd av Oberst Schröder når han fortel Oberleutnant Lukáš at han frå Divisionskommando fekk tilsendt nokre aviser som hadde skrive om skandalen som oppstod grunna brevet hans til Etelka Kakonyi. Mellom desse avisene var Pester Lloyd, Pesti Hírlap, Sopronyi Napló, Pesti Napló, Komárenský večerník og nokre ikkje namngjevne aviser frå Pozsony.

Avisa frå Komárom hevda at Oberleutnant Lukáš hadde prøvd å valdta Etelka Kakonyi ved middagen, i påsyn av ektemannen. Oberst Schröder lova Lukáš at redaktøren ville måtta svara for desse påstandane.

Bakgrunn

Komárom Kveldsblad (Komáromi Estilap) har nok under dette namnet aldri funnest sjølv om fleire aviser opp gjennom tidene har vorte gjevne ut it Komárom. Ei av desse var Komáromi Ujság, ei vekeavis som kom ut frå 1914 til 1919 og fokuserte på lokalnyhende. Politisk var den rekna som moderat. Det at forfattaren her brukte eit tsjekkisk namn på ei ungarsk avis tyder på at han ikkje hadde noko konkret avis i sikte. Dette i motsetning til Pester Lloyd og dei andre tre som han namnga eksplisitt og korrekt med titlane i originalspråket.

Sitat

[II.4] Spíš by snad vás zajímal článek v ,Komárenském večerníku’, kde se o vás tvrdí, že jste se pokoušel znásilnit paní Kákonyiovou přímo v jídelně při obědě u přítomnosti jejího manžela, kterého jste ohrožoval šavlí a nutil ho, aby zacpal ručníkem ústa své manželky, aby nekřičela.

[II.4] Nejvíc si to odkašle redaktor ,Komárenského večerníku’, ten na svůj večerník nezapomene do smrti. Mě pověřil divisijní soud, jako vašeho představeného, vyslechnouti vás a zasílá mně současně celé spisy týkající se vyšetřování.

Skrivst òg:Komárno Evening NewsParrottKomárenský večerníkczKomárom Evening NewsenKomáromi Estilaphu

Litteratur

• Komáromi Ujság, JMVK Komárom

	Statsadvokatskontoret i Pest
Wikipedia czdeenhuno KartSøk

Budapesti Czim-és lakás jegyzék,1910

Statsadvokatskontoret i Pest vert nemnd av Oberst Schröder når han fortel Oberleutnant Lukáš at statsadvokatkontoret i Pest kjem til å gripa inn mot avisene som stod for bakvasking og usannheiter etter affæren i Királyhida.

Bakgrunn

Statsadvokatskontoret i Pest (un. Pesti államügyészség) er ein institusjon som ikkje er oppførd i adresseboka for Budapest i 1910. Det som ligg nærast i funksjon og oppgåver tykkjest å vera Pestvidéki Ügyészség. Påtalemakta var representert i byen på fire nivå (krone, hovud, Budapest og Pest district). Alle fire hadde kontora i Pest. Når ein tek omsyn til at saka det dreia seg om fann stad utafor både Budaoest og Pest-distriktet må ei gå ut frå at denne ville vorte handsame av enter krone- eller hovud-påtalemakta.

For Oberst Schröder (dvs. Hašek) var nok dette uvesentleg detaljar og betydde nok berre eit statsadvokatkontor som låg i Pest. Samanlikn parlamentsmedlem Barabás sin omtale av den ungarske riksdagen som "Pest Parlament".

Tamás Herczeg

Sitat

[II.4] Náš důstojník není chráněn před urážkami takové civilní maďarské redaktorské svině, a teprve na základě našeho ostrého vystoupení, respektive telegramu našeho divisijního soudu, učinilo státní návladnictví v Pešti kroky, aby byla provedena nějaká zatčení ve všech zmíněných redakcích.

Kjelder: Tamás Herczeg

Skrivst òg:Státní návladnictví v PešticzPester StaatsanwaltschaftdeThe State Prosecutor's office in PestenPesti államügyészséghu

	II. Marschbataillon
Søk

Situation der Gruppe Oberst Kornberger am 30. Oktober 1914

Böhmerwalds Söhne im Felde Nr. 4,1924-1928

Major Kiesswetter na srbské frontě

Jednadevadesátníci, Jan Ciglbauer,2018

II. Marschbataillon (den andre marsjbataljonen) er nemnd av Oberst Schröder når han fortel Oberleutnant Lukáš om opplevingane sine ved fronten i Serbia ved Beograd. Regimentet sin andre marsjbataljon hadde vorte skoten på av ungararar, noko som utløyste ein kjedereaksjon av skyting på eigne troppar. Involverte vart både Die Deutschmeister og eit bosnisk regiment.

Bakgrunn

II. Marschbataillon viser utan tvil til Infanterieregiment Nr. 91 sin andre marsjbataljon. Den kom til fronten mot Serbia 24. september 1914 [a] og vart sett direkte inn i kampane på halvøya Parašnica ved munninga av Drina i Sava utan å bli slege saman med feltregimentet. Dei kom til fronten leia av Hauptmann Albrecht von Dittmann som frå 7. oktober vart etterfylgd av Major Rudolf Kießwetter[b].

Bataljonen vart underordna IR73 og fyrst 13. november 1914 slutta dei seg til feltregimentet[b]. Kießwetter overtok no kommandoen over heile regimentet medan Dittman på ny vart sjef for marsjbataljonen[c] (han fall den nittande). Gjennom det blodige slaget ved Kolubara heldt bataljonen fram som sjølvstending eining og fyrst 26. november 1914 vart dei overlevande soldatane fordelete på dei tre feltbataljonane.

Marsjbataljonar og marsjkompani

Infanterieregiment Nr. 91 sin andre marsjbataljon bestod av fire kompani, nummererte 5, 6, 7 og 8. Seinare vart nummereringa av marsjkompania omgjord frå 1 til 4, som no indikerte rekkefylgja innafor marsjbataljonen. Så dersom noko 11. marsjkompani nokon gong eksisterte må dei ha vore ein del av 3. marsjbataljon som kom til Serbia i oktober 1914.

Schröder sin fantasi

Oberst Schröder er ikkje vidare truverdig når han fortel Oberleutnant Lukáš om bragdene sine ved Beograd. Den andre marsjbataljonen til IR. 91 opererte aldri i dette området og det same gjeld Die Deutschmeister og Infanterieregiment Nr. 75 som han nemner i same soga. Det einaste tidspunktet Infanterieregiment Nr. 91 kom i nærleiken av byen var under den kaotiske tilbaketrekkjinga frå Serbia i desember 1914 men dette var etter at den andre marsjbataljonen var oppløyst. Under tilbaketrekkinga nordover frp Kolubara mot Beograd slost regimentet side om side med det ungarsle 4. Landsturm (Népfelkelés) men det er ingen rapportar om episodar som liknar den Schröder nemner[d]. Det er uvisst om noko bosnisk eining nokon gong slost ved sida av IR. 91 i Serbia.

Sitat

[II.4] Když si vzpomenu, že pod Bělehradem stříleli Maďaři po našem druhém maršbatalionu, který nevěděl, že jsou to Maďaři, kteří po nich střílí, a počal pálit do deutschmajstrů na pravém křídle, a deutschmajstři zas si to také spletli a pustili oheň po bosenském regimentu, který stál vedle!

[II.4] Dva dny jsem byl v sedle a divizionér padl do zajetí i s naším brigádníkem. A to všechno zavinili Maďaři tím, že stříleli po našem druhém maršbataliónu. Rozumí se samo sebou, že to sváděli na náš regiment."

Kjelder: Rudolf Kießwetter, Jan Ciglbauer

Litteratur

• Pochodové prapory IR91, Spolek Jednadevadesátníci,1.2.2020 [a]
• Das II./91 Marchbataillon in Serbien, Böhmerwalds Söhne im Felde Nr. 4Rudolf Kießwetter,1925 [b]
• Die allgemeine Offensive in Serbien und die Kämpfe des Infanterieregimentes Nr. 91 an der Kolubara, Böhmerwalds Söhne im Felde Nr. 5Rudolf Kießwetter,1925 [c]
• Das Infanterieregiment Nr. 91 in den Gefechten vom 26. November 1914 bis zum Nückzuge über die Save bei Belgrad., Böhmerwalds Söhne im Felde Nr. 7Rudolf Kießwetter,1925 [d]
• Ofenzíva v Mačvě, Rudolf Kiesswetter,1925

	Die Deutschmeister
Wien III./4, Rennweg 93
Wikipedia de KartSøk Švejkův slovník

Schematismus für das K.u.k. Heer..., 1914

Abwehrkampf der Maschinengewehrabteilung II des Regiments auf der Höhe Gora Sokal am Bug, 20. Juli 1915.

Karl Friedrich Gsur

Oberst Hassenteufel

Die Deutschmeister, Max Hoen,1928

Die Deutschmeister (Infanterieregiment Nr. 4) er nemnd av Oberst Schröder når han fortel Oberleutnant Lukáš om opplevingane sine ved fronten i Serbia.

Bakgrunn

Die Deutschmeister (officially Infanterieregiment Hoch- und Deutschmeister Nr. 4) var eit av 102 austerriksk-ungarske infanteriregiment. Det vart grunnlagd i 1696 og var såleis eit av dei eldste regimenta i heile k.u.k. Heer [a]. Det var òg eitt av dei mest kjende og dessutan Wien sitt Hausregiment frå 1781.

På grunn av si lange historie tok regimentet del i nesten alle krigar som Habsburg-riket var innblanda i: den austerrikske arvefylgjekrigen, Napoleonskrigane og felttoga i nord-Italia rundt midten av 1800-talet. Regimentet sin minnedag var 18. juni 1757, den markerte slaget ved Kolín. Opp gjennom åra heldt regimentet til på mange stader og det var fyrst frå 1896 at dei vart permanent forlagde til Wien.

Rekruttering og garnison

Rekrutteringsdistriktet dekka Wien A som i praksis omfatta hovudstaden og nokre mindre stader rundt. Over 90 prosent av mennene oppgav tysk som omgangspråk. Ved krigsutbrotet var 1. bataljon forlagde i Wöllersdorf (Niederösterreich), 2. og 3. bataljon i Wien og 4. bataljon i Konjic (Hercegovina). Staben og to bataljonar heldt til i Rennwegskaserne i Wien sitt III. Bezirk (3. distrikt). Kommandant i 1914 was Adolf Sterz von Ponteguerra som i mai vart etterfylgd av Oberst Ludwig von Holzhausen. Sistnemnde fall alt i august 1914[c].

Under krigen

Regimentet vart mobilisert ved krigsutbrotet og dei tre bataljonane som var forlagde i og Wien og nabolaget vart sende til austfronten. Dei tok del i invasjonen av russisk Polen og vart verande ved fronten mot Russland fram til november 1915 då vart dei overførde til Isonzo-fronten. Frå juli 1915 slost dei i same frontavsnittet som Infanterieregiment Nr. 91, mellom anna ved Sokal og Dubno. Kommandant i denne perioden var Oberst Franz Hassenteufel[b].

Schröder sin fantasi

Oberst Schröder er ikkje vidare truverdig når han fortel Oberleutnant Lukáš om bragdene sine ved Beograd. Einingar frå Die Deutschmeister slost ikkje ved Beograd og det gjorde heller II. Marschbataillon som han nemner i same slengen. Den 4. bataljonen slost rettnok mot Serbia men ikkje i avsnitt der Infanterieregiment Nr. 91 opererte.

Sitat

[II.4] Když si vzpomenu, že pod Bělehradem stříleli Maďaři po našem druhém maršbatalionu, který nevěděl, že jsou to Maďaři, kteří po nich střílí, a počal pálit do deutschmajstrů na pravém křídle, a deutschmajstři zas si to také spletli a pustili oheň po bosenském regimentu, který stál vedle!

Litteratur

• Schematismus für das k.u.k. Heer (s. 385), K.k. Hof und Staatsdruckerei,1914 [a]
• Die Deutschmeister, Max Hoen,1928 [b]
• Der Kommandant des Deutschmeister-Regiments gefallen, Illustrirtes Wiener Extrablatt,18.8.1914 [c]
• Rennweger Kaserne, Wien Geschichte Wiki
• Der Oberste Kriegsherr und sein Stab, Alexander Duschnitz,1908

	17. Infanteriebrigade
Praha II./1078/1079, Josefské nám. 1
Wikipedia cz KartSøk

Adresář královského hlavního města Prahy a obcí sousedních,1906

Hovudkvarteret til brigaden før krigen.

Orientáční plan hl. města Prahy,1909-1914

Adolf Hausmann leia 17. Infanteriebrigade ved Beograd i desember 1914.

Geschichte des ehemaligen Schützenregimentes Nr. 6,1932

17. Infanteriebrigade er nemnd 6 gonger i Den gode soldat Švejk.

17. Infanteriebrigade er fyrst nemnd av Oberst Schröder gjennom omgrepet "brigaden" når han fortel Oberleutnant Lukáš om opplevingane sine ved fronten i Serbia. Eininga verd nemnd i ulike samanhengar: brigadestaben, brigadegeneralen, brigadesektoren, brigadetelefonsentralen.

Bakgrunn

17. Infanteriebrigade var eininga som tre bataljonar av Infanterieregiment Nr. 91 rapporterte til gjennom store deler av krigen. Det andre infanteriregimentet i brigaden var IR102. Oppover var dei underordna 9. Infanteriedivision, ei eining som òg omfatta IBRig(18). Brigadestaben låg i 1914 i Praha[a], etter krigsutbrotet naturleg nok i felten. Brigadesjef på dette tidspunktet var Generalmajor Franz Daniel (1861-1928)[b]

Under krigen

Brigaden vart i august 1914 send til området vest for munninga av Drina, som førebuing til eit åtak på Serbia. Dei tok deretter del i alle dei tre mislukka invasjonane og i midten av desember vart dei tvinga tilbake på eiga jord i in kaotisk retrett. Etter ein periode med restituering vart dei tidleg i februar 1915 sende til Karpatane, og frå mai var dei med på framrykkinga austover. Dei kom fram til Dubno tidleg i september og i november vart dei overførde til fronten mot Italia. Her vart dei verande fram til september 1918 då divisjonen på ny vart send til Serbia, no i eit vonlaust forsøk på å styrka den forvitrande makedonske fronten.

Brigadekommandanten

Oberst Schröder nemner òg ein brigadekommandant. Ved starten av krigen hadde Generalmajor Franz Daniel (1861-1928)[b] denne stillinga. Den 10. oktober vart han forfremja til kommandant for 9. Infanteriedivision. Etterfylgjaren hans var Oberst Adolf Hausmann frå k.k. Landwehrinfanterieregiment Nr. 6 som var brigadesjef under slaget ved Kolubara i slutten i november og under tilbaketrekkinga frå Serbia i desember[d]. Jan Eybl hugsar han òg frå tidleg i 1915.

I slutten av april vart han erstatta av Oberst Johann von Mossig (1859-1936), tidlegare kommandant for Infanterieregiment Nr. 35. Mossig heldt fram som brigadekommandant gjennom storparten av Jaroslav Hašek si tid ved fronten og det var i denne rolla han underteikna Hašek sitt Belohnungsantrag den 4. august 1915.

Schröder sitt felttog

Deler av Oberst Schröder si forteljing om brigaden skil seg frå historiske fakta. At 17. Infanteriebrigade opererte i Serbia i 1914 er tilfelle, men at brigaden vart leia av ein general og at denne attpå til vart teken til fange saman med divisjonskommandanten stemmer ikkje. Ingen av dei nemnde offiserane vart tekne til fange. Schröder nemner òg ei elv og truleg er det snakk om Kolubara der det var harde kampar i andre halvdel av november. Det kan òg vera snakka om Sava der restane av 9. Infanteriedivision vart evakuerte over den 14. desember 1915.

Sitat

[II.4] Já byl právě u štábu brigády na obědě, den předtím museli jsme se odbýt šunkou a polévkou z konserv, a ten den jsme měli pořádnou polévku ze slepice, filet s rýží a buchtičky se šodó, večer předtím jsme pověsili jednoho srbského vinárníka v městečku a naši kuchaři našli u něho ve sklepě 30 let staré víno. Dovedete si představit, jak jsme se všichni těšili na oběd. Polévku jsme snědli a pouštíme se právě do slepice, když najednou přestřelka, pak střelba, a naše artilerie, která ani neměla zdání, že to naše části střílejí po sobě, počala pálit po naší linii a jeden granát padl těsně vedle našeho štábu brigády. Srbové snad mysleli, že u nás vypukla vzpoura, tak začli ze všech stran do nás řezat a přepravovat se proti nám přes řeku. Brigádního generála volají k telefonu a divisioner spustil rámus, co je to za hovadinu v brigádním úseku, že právě dostal rozkaz od štábu armády začít útok na srbské posice ve 2 hod. 35 minut v noci na levém křídle. My že jsme reserva a že se ihned má oheň zastavit. Ale kdepak v takové situaci chtít ,Feuer einstellen’. Brigádní telefonní centrála hlásí, že se nikam nemůže dozvonit, jenom že hlásí štáb 75. regimentu, že právě dostali od vedlejší divise rozkaz ,ausharren’, že se nemůže smluvit s naší divisí, že Srbové obsadili kótu 212, 226 a 327, žádá se o zaslání jednoho batalionu jako svaz a spojení po telefonu s naší divisí. Přehodíme linku na divisi, ale spojení už bylo přerušeno, poněvadž Srbové se nám dostali mezitím do týla na obou křídlech a přesekávali náš střed do trojúhelníku, ve kterém zůstalo potom všechno, regimenty, artilerie i trén s celou autokolonou, skladiště i polní nemocnice. Dva dny jsem byl v sedle a divisioner padl do zajetí i s naším brigádníkem.

[II.5] Napřed, jak říkal štábsfeldvébl Hegner, se myslelo, že vy budete, poněvadž jste nejstarší důstojník u nás, batalionskomandantem, a potom prý přišlo od divize na brigádu, že je jmenován pan hejtman Ságner."

[II.5] ...že Rusové protrhli levý flank, abychom se hleděli dostat k brigádě. Já byl tenkrát právě u brigády, abych si dal potvrdit kompanieverpflegungsbuch, poněvadž jsem nemohl najít náš regimentstrén, když vtom začnou k brigádě chodit první z 10. maršky.

Litteratur

• Schematismus für das k.u.k. Heer (s. 96), K.k. Hof und Staatsdruckerei,1914 [a]
• Schematismus für das k.u.k. Heer (s. 116), K.k. Hof und Staatsdruckerei,1914 [b]
• Veränderungen in der Generalität, Die Zeit,10.10.1914 [c]
• Das Infanterieregiment Nr. 91 in den Gefechten vom 26. November 1914 bis zum Nückzuge über die Save bei Belgrad., Böhmerwalds Söhne im Felde Nr. 7Rudolf Kießwetter,1925 [d]
• Daniel von Drinamünde, Michal Fiala

	9. Infanteriedivision
Praha II./1078/1079, Josefské nám. 1
Wikipedia cz KartSøk

Adresář královského hlavního města Prahy a obcí sousedních,1906

Aus meiner Dienstzeit 1906-1918, Franz Conrad von Hötzendorf,1925

Geschichte des ehemaligen Egerländer Infanterie-Regiments Nr. 73, Max Hoen,1939

Divisjonskommandantar

Österreich-Ungarns letzter Krieg 1914-1918

Alfred von Schenk leia 9. Infanteriedivision i 1915.

9. Infanteriedivision er nemnd av Oberst Schröder når han fortel Oberleutnant Lukáš om opplevingane sine ved fronten i Serbia. Eininga verd nemnd i ulike samanhengar, både som "vår divisjon" og indirekte gjennom "divisjonæren" (divisjonskommandanten). Den dukkar deretter op i ulike samanhengar utover romane.

Bakgrunn

9. Infanteriedivision viser i denne samanhengen til divisjonen som Infanterieregiment Nr. 91 rapporterte til under invasjonen av Serbia i 1914. Det er difor snakk om 9. Infanteriedivision, der tre bataljonar frå IR91 var underlagde divisjonen hausten 1914. Divisjonstaben låg før krigen i Praha[a], etter krigsutbrotet naturleg nok i felten.

Under krigen

Under felttoget mot Serbia bestod divisjonen av 17. Infanteriebrigade, 18. Infanteriebrigade, divisjonskavaleriet og 9. Feldartilleriebrigade[a]. Den vart i august 1914 send til området vest for munninga av Drina, som førebuing til eit åtak på Serbia. Dei tok deretter del i alle dei tre mislukka invasjonane og i midten av desember vart dei tvinga tilbake på eiga jord i ein kaotisk retrett.

Etter ein periode med restituering vart dei tidleg i februar 1915 sende til Karpatane, og frå mai var dei med på framrykkinga austover. Dei kom fram til Dubno tidleg i september og i november vart dei overførde til fronten mot Italia. Her vart dei verande fram til september 1918 då divisjonen på ny vart send til Serbia, no i eit vonlaust forsøk på å styrka den forvitrande makedonske fronten.

Divisjonskommandanten

Oberst Schröder nemner òg ein divisjonskommandant. Ved starten av krigen hadde Feldmarschall-Leutnant Viktor von Scheuchenstuel (1857-1938)[a] denne stillinga men overtok alt i august 8. Korpskommando. Den 10. oktober 1914 overtok Generalmajor Franz Daniel (1861-1928) som divisjonskommandant, ei stilling han hadde gjennom resten av felttoget i Serbia. Dermed vil det ha vore Daniel som leia divisjonen ved Beograd i desember.

Under heile Jaroslav Hašek si tenestetid ved fronten var Feldmarschall-Leutnant Alfred von Schenk (1863-1952) divisjonskommandant. Der var på vegne av denne eininga at han den 4. august 1915 skreiv under på Hašek sitt Belohnungsantrag.

Schröder sitt felttog

Mangt i Oberst Schröder si forteljing om divisjonen skil seg frå historiske kjensgjerningar. At 9. Infanteriedivision opererte i Serbia under heile felttoget i 1914 er tilfelle, men at sjefen vart teken til fange saman med brigadekommandanten stemmer ikkje. Kommandant for 17. Infanteriebrigade ved Beograd i slutten av 1914 var Oberst Adolf Hausmann og divisjonen vart leia av Generalmajor Franz Daniel (1861-1928). Ingen av desse vart tekne til fange.

Oberst Schröder nemner òg ei elv og truleg er det snakk om Kolubara der det var harde kampar i andre halvdel av november. Det kan òg vera snakka om Sava der restane av divisjonen vart skipa over til trygg grunn den 14. desember 1915.

Sitat

[II.4] Brigádního generála volají k telefonu a divisioner spustil rámus, co je to za hovadinu v brigádním úseku, že právě dostal rozkaz od štábu armády začít útok na srbské posice ve 2 hod. 35 minut v noci na levém křídle. My že jsme reserva a že se ihned má oheň zastavit. Ale kdepak v takové situaci chtít ,Feuer einstellen’. Brigádní telefonní centrála hlásí, že se nikam nemůže dozvonit, jenom že hlásí štáb 75. regimentu, že právě dostali od vedlejší divise rozkaz ,ausharren’, že se nemůže smluvit s naší divisí, že Srbové obsadili kótu 212, 226 a 327, žádá se o zaslání jednoho batalionu jako svaz a spojení po telefonu s naší divisí. Přehodíme linku na divisi, ale spojení už bylo přerušeno, poněvadž Srbové se nám dostali mezitím do týla na obou křídlech a přesekávali náš střed do trojúhelníku, ve kterém zůstalo potom všechno, regimenty, artilerie i trén s celou autokolonou, skladiště i polní nemocnice. Dva dny jsem byl v sedle a divisioner padl do zajetí i s naším brigádníkem.

[II.5] Napřed, jak říkal štábsfeldvébl Hegner, se myslelo, že vy budete, poněvadž jste nejstarší důstojník u nás, batalionskomandantem, a potom prý přišlo od divize na brigádu, že je jmenován pan hejtman Ságner."

Litteratur

• Schematismus für das k.u.k. Heer (s. 96), K.k. Hof und Staatsdruckerei,1914 [a]
• 9. Infanterie-Division, Österreich-Ungarns letzter Krieg 1914-1918 [b]
• Order of Battle - Serbia August 1914, Austro-Hungarian Land Forces 1848-1918,2001 - 2016
• Daniel von Drinamünde, Michal Fiala
• Alfred Edler von Schenk, Austro-Hungarian Land Forces 1848-1918,2001 - 2016

	Blázinec ve Slupech
Praha II./450, Na Slupi 4
Wikipedia czdeen KartSøk Švejkův slovník

Kronika královské Prahy a obcí sousedních, František Ruth,1904

Blázinec ve Slupech er nemnd av ein infanterist som sit på cella med Švejk og Sap-Vod Királyhida. Han hadde slege i hel tanta si eiga tante i affekt og hadde vore til mental undersøking ved denne institusjonen. Later he was sent to Bohnice.

Bakgrunn

Blázinec ve Slupech viser til eit asyl som i 1856 vart oppretta i Na Slupi, ei gate i Nové město. Institusjonen var ei underavdeling av Kateřinky og låg i same nabolaget. Den enno eksisterande bygningen tilhøyrde Kostel Zvěstování Panny Marie.

Gatenamnet V slupech som vert brukt i Den gode soldat Švejk er ein variant som gjaldt inntil 1869. Den vart erstatta av dagens Na Slupi[a].

Sitat

[II.4] A tak mě našli u ní sedět druhý den sousedi. Potom jsem byl v blázinci ve Slupech, a když nás potom před válkou v Bohnicích postavili před komisi, byl jsem uznán za vyléčenýho a hned jsem musel jít dosluhovat na vojnu za ty léta, co jsem promeškal.“

Litteratur

• Zemské ústavy pro choromyslné v Čechách, Antonín Heveroch - František Frabša,1926
• Malý schematismus, čili, Seznam ulic a náměstí král. hlavního města Prahy podle nového číslování domů, František Husák,1870 [a]

	Bohnice
Troja, Bohnice
Wikipedia cz KartSøk Švejkův slovník

Světozor,16.12.1910

Vojtěch Kraus,1906

Bohnice er nemnd av ein infanterist som sit på cella med Švejk og Sap-Vod Királyhida på grunn av desertering. Han hadde for mange år sidan slege i hel tanta si og hadde vore til undersøking ved denne institusjonen. Akkurat i tide før krigen vart han lyst frisk av ein legekommisjon. Likevel hadde han alltid historia med tanta å sko seg på når han vart teken som desertør.

Bakgrunn

Bohnice er ein bydel i Praha der det i 1906 vart bygd eit sinnsjukehus[a], på den tida eit av dei mest moderne i Austerrike-Ungarn. Det var ei underavdeling av Kateřinky[b].

I samanheng med Den gode soldat Švejk kan det nemnast at Čeněk Sagner døydde her i 1927, og han var faktisk alvorleg sinnslidande.

Sitat

[II.4] A tak mě našli u ní sedět druhý den sousedi. Potom jsem byl v blázinci ve Slupech, a když nás potom před válkou v Bohnicích postavili před komisi, byl jsem uznán za vyléčenýho a hned jsem musel jít dosluhovat na vojnu za ty léta, co jsem promeškal.“

Litteratur

• Bohnitz, Der Bautechniker,4..1906 [a]
• Adresář královského hlavního města Prahy a obcí sousedních, Vojtěch Kraus,1906 [b]
• Zemské ústavy pro choromyslné v Čechách, Antonín Heveroch - František Frabša,1926

	10. Kompanie
Søk

VHA,1927

Johann Hutzler kommanderte IR. 91/10. Feldkompanie sommaren 1915.

© Spolek Jednadevadesátníci

VHA,1927

10. Kompanie er nemnd av Oberst Schröder under krangelen hans med Einjährigfreiwilliger Marek då sistnemnde nekta å reingjera latrina på Hauptwache. Obersten minte Marek på at to eittårsfrivillege frå dette kompaniet hadde vorte hengde ved Šabac på grunn av ordrenekt. Dei hadde nøla då dei fekk ordre om å stikka ned kona og sonen til ein serbisk paramilitær krigar. Sjå òg 10. Marschkompanie.

Bakgrunn

10. Kompanie var eitt av dei 16 feltkompania i Infanterieregiment Nr. 91 og var underlagd III. Feldbataillon. Dei opererte faktisk ved Šabac under felttoget i Serbia, konkret i november 1914 då regimentet vart flytta til fronten ved elva Kolubara. Den 8. november marsjerte dei jamvel gjennom byen.

I 1915

Sommaren 1915 var Jaroslav Hašek jamt i kontakt med kompaniet ettersom det høyrde til same bataljonen som hans eige 11. Kompanie. Kommandant for 10. Kompanie på denne tida var Johann Hutzler[a], ein reserveløytnant som Hašek dels kan ha brukt som modell for den idiotiske Leutnant Dub [b].

Bohumil Vlček

Tildelt kompaniet som Zugsführer var òg Bohumil Vlček[c]. I 1956 skreiv han ned minna sine om Jaroslav Hašek og tida hans i IR. 91 og gav dei til Zdena Ančík. Dei har aldri vorte utgjevne men av og til vert dei vist til av forskarar. Vlček kom til fronten med XII. Marschbataillon. Han var tildelt 1. Marschkompanie, ei eining som vart leia av den nemnde Hutzler [d] (Vlček kalla han Hucl).

Sitat

[II.4] V Srbsku jsme pověsili dva jednoroční dobrovolníky od 10. kompanie a jednoho od 9. jsme zastřelili jako jehně. A proč? Pro jejich paličatost. Ty dva, kteří byli pověšeni, zdráhali se propíchnout ženu a chlapce jednoho čúžáka pod Šabacem a jednoročák od 9. kumpačky byl zastřelen, poněvadž nechtěl jít kupředu a vymlouval se, že má oteklé nohy a že je platfus. Tak budete pucovat hajzl, nebo nebudete?`

Litteratur

• Das Infanterieregiment Nr. 91 am Vormarsch in Galizien, VHA,1927 [a]
• Rodokmen či spíše vývod lajtnanta Duba, Karel Dub,2009 [b]
• Das Infanterieregiment Nr. 91 am Vormarsch in Galizien, VHA,1927 [c]
• Připomínky k románu "Dobrého vojáka Švejka", Bohumil Vlček,20.3.1956 [d]

	9. Kompanie
Søk

Richard Müller kommanderte IR. 91/9. Feldkompanie sommaren 1915

VHA,1927

9. Kompanie er nemnd av Oberst Schröder under krangelen hans med Einjährigfreiwilliger Marek då sistnemnde nekta å reingjera latrina på Hauptwache. Obersten minte Marek på at ein eittårsfrivilleg frå dette kompaniet hadde vorte skoten ved Šabac på grunn av ordrenekt. Han ville ikkje rykka fram og orsaka seg med at han hadde opphovna føter og var plattfot.

Bakgrunn

9. Kompanie var eitt av dei 16 feltkompania i Infanterieregiment Nr. 91 og var underlagd III. Feldbataillon. Dei opererte faktisk ved Šabac under felttoget i Serbia, konkret i november 1914 då regimentet vart flytta til fronten ved elva Kolubara. Den 8. november marsjerte dei gjennom sjølve byen.

In [II.5] vert eit 9. Marschkompanie nemnd av Rechnungsfeldwebel Vaněk, og no er åstaden Karpatane. Ut frå samanhengen er det likevel klårt at Vaněk hadde feltkompaniet i tankane til trass for at han kalla det eit marsjkompani.

I 1915

Sommaren 1915 var Jaroslav Hašek jamt i kontakt med kompaniet ettersom det høyrde til same bataljonen som hans eige 11. Kompanie. Kommandant for 9. Kompanie på denne tida var Richard Karl Müller[a], ein reserveløytnant som kom til fronten med XII. Marschbataillon og som Hašek sikkert kjende. Müller var fødd i Wien i 1892 og vart fatalt såra ved Murawica i Volhynia den 4. september 1915 og døydde på eit russisk feltsjukehus den 10[b].

Sitat

[II.4] V Srbsku jsme pověsili dva jednoroční dobrovolníky od 10. kompanie a jednoho od 9. jsme zastřelili jako jehně. A proč? Pro jejich paličatost. Ty dva, kteří byli pověšeni, zdráhali se propíchnout ženu a chlapce jednoho čúžáka pod Šabacem a jednoročák od 9. kumpačky byl zastřelen, poněvadž nechtěl jít kupředu a vymlouval se, že má oteklé nohy a že je platfus. Tak budete pucovat hajzl, nebo nebudete?`

[II.4] A všechny marškumpačky byla jedna jako druhá, žádná nebyla o chlup lepší než vaše, pane obrlajtnant. Nejhorší byla devátá. Ta s sebou odtáhla do zajetí všechny šarže i s kompaniekomandantem.

Litteratur

• Das Infanterieregiment Nr. 91 am Vormarsch in Galizien, VHA,1927 [a]
• K. und k. Infanterieregiment Nr. 91. Sterb-Register, K.u.k Platzkommando Prag,1914-1916 [b]

	Kartouzy
Valdice/55, Nám. Míru
Wikipedia cz KartSøk Švejkův slovník

Valdice fengsel i 1905

Ottův slovník naučný,1899

Kartouzy er nemnd i ei anekdote av Švejk der han illustrerer at det kan vera lurt å spela tilbakeståande. Sjå Hamburg.

Bakgrunn

Kartouzy eller Věznice Valdice (Valdice fengsel) er eit fengsel og tidlegare kloster i Valdice ved Jičín. Det vart i 1627 grunnlagd som Karteuser-kloster av den kjende hærføraren Valdštejn (Wallenstein) men gjord om til mannsfengsel midt på 1800-talet. Mordarane Babinský og sigøynar Janeček er mellom dei mest illgjetne fangane som har sona der[a].

Kartouzy var enno i 2016 i bruk som eit strengt vakta fengsel og fleire av dei insette er blandt dei farlegaste i landet. Nokre av dei sonar på livstid. Talet på innsette ligg rundt 1 000.

Sitat

[II.4] Mladší sestra že se utopila, starší že se vrhla pod vlak, bratr že skočil s železničního mostu na Vyšehradě, dědeček že zavraždil svou ženu a polil se petrolejem a zapálil se, druhá babička že se toulala s cikány a otrávila se ve vězení sirkami, jeden bratranec že byl několikrát souzen pro žhářství a podřezal si v Kartouzích žíly na krku kouskem skla, sestřenice z otcovy strany že se vrhla ve Vídni s šestýho patra, von sám že je strašně zanedbanýho vychování a do deseti let že neuměl mluvit, poněvadž ve věku šesti měsíců, když ho převazovali na stole a někam vodběhli, kočka ho stáhla se stolu a pádem že se uhodil do hlavy.

Litteratur

• Babinský, Janeček a jiní graselové, Česká televize,3.4.2012 [a]
• Historie Věznice, Věznice Valdice

	U Fleků
Praha II./183, Křemencová 7
Wikipedia czdeenno KartSøk Švejkův slovník

Kronika královské Prahy a obcí sousedních,1904

Adresář královského hlavního města Prahy a obcí sousedních,1910

Český svět,26.6.1908

U Fleků er nemnd 2 gonger i Den gode soldat Švejk.

U Fleků er nemnd i ei anekdote av Švejk der han illustrerer at det kan vera lurt å spela tilbakeståande. Sjå Hamburg.

Under forhøyret av Švejk i Przemyśl dukkar puben opp på ny, no i samband med den gode soldaten si anekdote om bokbindar Božetěch. Denne sat her kvar dag og las ut om innhaldet av bøkene han hadde fått inn til binding.

Bakgrunn

U Fleků er utruleg Praha sine mest kjende skjenkestad. Den har vore i drift sidan 1499 og reknast som verdas eldste bryggeri-pub. Dei er kjende for sitt sterke og mørke 13-graders øl. Kneipevert i 1910 var Ludvík Hotovec

Hašek og U Fleků

Dette var ein pub Jaroslav Hašek vanka på òg han nemner den i minst ei av sogene sine[a]. Karel Vika[b] og Franta Sauer[c] nemner begge episodar frå Hašek sine vitjingar her.

Sitat

[II.4] Mívá též občasné silné bolení hlavy a v takových okamžicích že neví, co dělá, a v takovým stavu že taky vodešel z fronty do Prahy, a teprve když ho zatkla ,U Fleků’ vojenská policie, že přišel k sobě.

[IV.1] Abych nezapomněl, sedával denně u Fleků a vyprávěl obsah všech knih, které právě si dali k němu vázat.

Litteratur

• Románové restaurační a jiné zábavní podniky, Jaroslav Šerák,2009 - 2021
• Historie U Fleků, Pivovar a restaurace U Fleků
• U Fleků, Český svět,26.6.1908
• Hašek - kanonýr, Karel Vika,1926 [b]
• Franta Habán ze Žižkova II., F. Kysela,1923 [c]

• ---

• Můj přítel Hanuška, Právo liduJaroslav Hašek,5.10.1913 [a]

	Offizierskasino
Királyhida, Lagerstrasse
KartSøk Švejkův slovník

Veranda und Garten des 2. Officier-Casino im Brucker Lager, 8.7.1904

Militär-Adressbuch für Wien und Umgebung,1913

1. Offiziers-Casino, 10.3.1900

Offizierskasino vert nemnd avdi Auditor Ruller lånte ei bok av Fr. S. Kraus her. Boka hadde den lovande tittelen Forschungen zur Entwicklungsgeschichte der geschlechtlichen Moral og inneheldt mellom anna toalettgrafitti med teikningar av kjønnsorgan.

I [II.5] vart kasinoet nemnd på ny ettersom Hauptmann Ságner her skal ha fortald at han gledde seg til fronten.

Bakgrunn

Offizierskasino (Offisersklubben) viser til ein av to offisersklubbar i Brucker Lager. Den eine låg nær hovudinngangen til leiren[a] men er ikkje merka på kartet frå 1913[b]. På eit kart frå 1873 er den derimot innteikna, noko som tyder på at det kan ha vorte rive alt før fyrste verdskrigen.

Den andre og langt største låg sentralt i Alter Lager, ved sida av Hauptwache. Den fyrste var enno i 1983 brukt som Gardehaus og er verna[c]. Den eksisterer enno (2023). Bygningen vart sett opp i 1867 og er såleis ein av dei eldste i heile leiren.

Til trass for omgrepet kasino var ikkje dette noko etablissement slik ein vanlegvis set i samband med dette ordet. Om pengespel føregjekk her er uvisst, men Offizierskasino var heller eit reint fritidsprosjekt med restaurant, bar og underhaldning. Paktarane var sivile.

Petra Weiß

Sitat

[II.3] Vyprostiv sklenici z objetí zákoníku, listoval se dál v knize vypůjčené z důstojnického kasina. Byla to kniha Fr. S. Krause s mnohoslibným názvem Forschungen zur Entwicklungsgeschichte der geschlechtlichen Moral.

[II.5] Z celého batalionu zbylo jen 80 mužů, pan hejtman Ságner sám dostal handšús, potom v nemocnici ještě úplavici, a zase se objevil v Budějovicích u regimentu a včera prý večer vypravoval v kasině, jak se těší na front, že tam nechá celý maršbatalion, ale že něco dokáže a dostane signum laudis, za Srbsko že dostal nos, ale teď že buď padne s celým maršbatalionem, nebo bude jmenován obrstlajtnantem, ale maršbaťák že musí zařvat.

Kjelder: Klara Köttner-Benigni, Petra Weiß

Skrivst òg:Officers' ClubenOffisersklubbenno

Litteratur

• 150 Jahre Brucker Lager/TÜPl Bruckneudorf, Petra Weiß [a]
• Militär-Adressbuch für Wien und Umgebung, K.u.k. Platzkommando Wien,1913 [b]
• Die „Abenteuer des Braven Soldaten Schwejk” in Österreich, Klara Köttner-Benigni - Konrad Biricz,1983 [c]
• Konzert der Brucker Knabenkapelle, Der Bezirksbote,7.8.1910

	Armeegericht
Søk

Schematismus für das k.u.k. Heer (s. 125),1914

Strafprozeß der gemeinsamen Wehrmacht,1914

Armeegericht vert nemd av Auditor Ruller då han forhøyrer Švejk og Sappeur Vodička ved Divisionsgericht i Brucker Lager. Han klaga over at han hadde måtta telefonera om saka deira heilt opp til Armeegericht.

Bakgrunn

Armeegericht (Hærdomstolen) er ei juridisk eining det ikkje har lukkast å eintydig identifisera. Offisielt fans det ingen rettsinstans i k.u.k. Wehrmacht kalla Armeegericht eller det synonyme Heeresgericht, men ein må gå ut i frå at Auditor Ruller her viser til dei væpna styrkane sin øvste domstol, det såkalla Oberster Militärgerichtshof[a]. Under denne sorterte Militärobergericht[a] (militærhøgsterett). Garnisonsgerichte (Garnisonsdomstolar) fanst i 1914 på 50 ulike stader i Dobbeltmonarkiet.

Heeresgericht

Heeresgericht og Armeegericht er synonyme omgrep men i Austerrike-Ungarn var det fyrste meir vanleg. Det vart mest brukt som eit ålment ord for militærdomstolane til k.u.k. Heer (for å skilja dei frå Landwehrgericht for k.k. Landwehr). Ein hædomstol ved ein garnison kunne vera enten på brigade- eller divisjonsnivå[b].

Sitat

[II.4] "Nemyslete si, že se budete u divisionsgerichtu válet dál kvůli nějaké hloupé rvačce a vyhnete se na nějaký čas frontě. Kvůli vám jsem musel telefonovat až s armádním gerichtem, vy hňupi."

Skrivst òg:Army CourtenArmádní soudczHærdomstolenno

Litteratur

• Schematismus für das k.u.k. Heer (s. 125), K.k. Hof und Staatsdruckerei,1914 [a]
• Strafprozeß der gemeinsamen Wehrmacht, Rudolf Nowak,1914 [b]
• Fahnenflucht, Grazer Tagblatt,28.2.1915
• Richterliche Funktionäre zu Oberleutnant-Auditoren ernannt, Neuigkeits-Welt Blatt,1.4.1916

	Časopis českých turistů
Praha II./1892, Přičná ul. 4
Wikipedia cz KartSøk

Časopis turistů,1.9.1902

Časopis českých turistů er kort nemnd av Einjährigfreiwilliger Marek under ein samtale i arresten hjå Divisionsgericht i Királyhida.

Bakgrunn

Časopis českých turistů viser utan tvil til Časopis turistů, eit månadsmagasin som frå 1889 vart gjeve ut av Klub českých turistů (den tsjekkiske turistsamskipnaden).

Sjefsredaktør frå 1896 fram til 1926 var doktor Guth, og ein kort periode etter fyrste verdskrigen var Hašek sin gode kamerat Zdeněk Matěj Kuděj sekretæren hans.

Tidskriftet kjem ut enno (2023) og sidan 1962 med namnet Turista. Mellom 1949 og 1962 skifta det namn fleire gonger. Berre i ein kort period etter kommunist-kuppet i 1948 stogga utgjevinga heilt[a].

Sitat

[II.4] Když jednoročnímu dobrovolníkovi oznámili, jak to s nimi dopadlo, zvolal: "Tedy marška, přátelé! Je to jako v časopise českých turistů: ,Dobrý vítr!`

Litteratur

• Adresář královského hlavního města Prahy a obcí sousedních, Vojtěch Kraus,1910
• Historie a archiv, Časopis TuristaMichal Bařinka [a]